მთავრობის თავმჯდომარე - ინტერვიუები

ინტერვიუ აფხაზეთის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელ ვახტანგ ყოლბაიასთან

არ არის გამორიცხული, მოსკოვსა და სოხუმს შორის ურთიერთობა დაიძაბოს. აფხაზეთის მონაკვეთზე არის ერთი ნაწილი ჩვენი ტერიტორიისა, რომელზეც რუსები პრეტენზიას აცხადებენ. რუსეთი ცდილობს, ჯერ მიიერთოს აიბგა. როგორც აფხაზეთის მთავრობის თავმჯდომარე ვახტანგ ყოლბაია ამბობს, აფხაზური ადმინისტრაციის ხელმძღვანელობამ არ დათმო, თუმცა, ამ ტერიტორიის დასაკუთრებაზე პრეტენზია დღემდე რუსებს უკან არ წაუღიათ.

-ბატონი ვახტანგ, მოგეხსენებათ, რუსეთმა საზღვარი 11 კილომენტრით გადმოსწია, ხოლო შიდა ქართლის შუა გულში მავთულხლართებს გვიბამს. როგორ ფიქრობთ, რუსეთი დღეს მაინც რატომ ატარებს ასეთ პოლიტიკას?

-ეს მისი ხასიათია. სადაც აქვს შესაძლებლობა, თავისი ინტერესები განახორციელოს და სათავისოდ გადაწყვიტოს, ყველგან ასე აკეთებს.

-თავის დროზე, როდესაც რუსეთმა აფხაზეთის მონაკვეთზე საზღვარი გადმოსწია, მაშინ ყველაფერი ოლიმპიადას მიეწერა, მაგრამ ახლა, როგორც ჩანს, საზღვარს თავის ადგილზე აღარ აბრუნებს.

-დიახ, ჯერჯერობით არ აბრუნებს. მუდმივი არაფერია. ყველაფერი დროებითია, მაგრამ, ვშიშობ, შეიძლება, ეს არ იყოს დროებითი მოვლენა. თუმცა, ჩანს, რუსეთს დღეს გაუჭირდება ამგვარი პოლიტიკის გატარება, თუ გავითვალისწინებთ ყირიმში მიმდინარე მოვლენებს. მით უმეტეს, ვფიქრობ, აფხაზები თვითონ არ მისცემენ რუსებს თავისუფლად მოქმედების საშუალებას, რომ საზღვარი 11 კილომეტრით შემოსწიონ.

-მინდოდა მეკითხა, რა რეაქცია აქვთ აფხაზებს, მოსწონთ, რუსებმა საზღვარი რომ გადმოსწიეს?

-არა. ყოველ შემთხვევაში, როცა რუსებმა აფხაზეთის მონაკვეთზე საზღვარი გადმოსწიეს, მაშინ აფხაზეთის ადმინისტრაცია დაარწმუნეს, რომ ეს დროებითი მოვლენაა და ოლიმპიადის უსაფრთხოებისათვის იყო საჭირო. თუ მოსახლეობა დარწმუნდა, რომ საზღვრის გადმოწევა დროებითი კი არა, მუდმივია, თვითონ მოსახლეობა სერიოზულად შეეწინააღმდეგება ამას.

-თქვენ, ალბათ, უფრო მეტი კავშირები გაქვთ აფხაზებთან ან სპეციალურ სამსახურებთან, რომლებმაც უკვე მოგაწოდეს ინფორმაცია. რა სიტუაციაა ამ მხრივ ახლა? ოლიმპიადა უკვე დამთავრდა, გადმოწეული საზღვრის გამო რეაქციები არ შეინიშნება?

-სპეციალურ სამსახურებთან მე ურთიერთობა არ მაქვს, რა თქმა უნდა, აფხაზებთან.

-ქართული უშიშროების სამსახურები, დაზვერვის სამსახური ვიგულისხმე.

-ჯერჯერობით, არაფერი ჩანს, თავიდანვე ითქვა, რომ 21 მარტამდე მდგომარეობა შენარჩუნდება. ვნახოთ, 21 მარტის შემდეგ რა იქნება.

-ცოტა ხნის წინ პუტინმა უკრაინის ტერიტორიაზე, კერძოდ კი ყირიმში სამხედრო მოქმედებების დასაწყებად დუმის თანხმობა მიიღო და, ფაქტობრივად სამხედრო ავანტიურა დაიწყო. როგორც ჩანს, ეს პუტინს ადრევე ჰქონდა ჩაფიქრებული. არ არის გამორიცხული უკრაინაში სიტუაციის ესკალაცია მათი მცდელობის შედეგად მოხდა თავისი აგენტურის მეშვეობით. რას უნდა ველოდოთ, ღია ომი შეიძლება იყოს?

-ღია ომამდე საქმე შეიძლება არ მივიდეს, მაგრამ, სიტუაცია რომ დაძაბულია და დაძაბული იქნება, ამას ველოდები, ვინაიდან რუსეთმა ორი წელია, მიიღო კანონი, რომლითაც თავის თავს უფლებას აძლევს, როცა ჩათვლის, რომ მის უსაფრთხოებას რაღაც ემუქრება, ჰქონდეს საშუალება, გადაადგილდეს სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე. ამიტომაც, რუსეთი სპეციალურად ემზადებოდა ამისთვის თუ არა, არ ვიცი, მაგრამ, ყველა შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, ამას გამოიყენებენ. პოლიტიკაში ამგვარი რამ ხდება. ვფიქრობ, ევროპა და ამერიკა უკრაინასთან დაკავშირებით სერიოზულ დიპლომატიურ ურთიერთობებს გამოიყენებენ. ცალსახა და ნაუცბათევი გადაწყვეტილება არ იქნება მიღებული, გამომდინარე იქიდან, რომ ამ პროცესს ძალიან სერიოზული გართულებები შეიძლება მოჰყვეს. ამიტომ ღია დაპირისპირების თავიდან აცილებაზე შეიძლება იყოს ბრძოლა.

-თუკი რუსეთი მაინც დაიწყებს ყირიმის დაკავებას, უკრაინა საქართველო არ არის, დიდი ქვეყანაა და ვითარება ღია დაპირისპირებაში შეიძლება გადაიზარდოს. ასეთ შემთხვევაში, როგორ ფიქრობთ, საქართველომ და კავკასიის ქვეყნებმა როგორ უნდა იმოქმედონ?

-ეს ძალიან რთული საკითხია, რასაც თან ბევრი რთული ასპექტი ახლავს. ასე ცალსახად ამაზე პასუხის გაცემა მიჭირს, გასაგები მიზეზების გამო.

-თუკი, მიუხედავად ჩვენი მხრიდან რუსეთის მიმართ სიტუაციის შერბილებისა, რუსეთი მაინც აკეთებს მავთულხლართებს ჩვენს ტერიტორიაზე, ქვეყნის შიგნით მაინც გადმოაქვს საზღვრები, ჩვენც ხომ ვართ ვალდებული, ჩვენი საზღვრები და ჩვენი მოსახლეობა დავიცვათ? ამიტომ, თუკი რუსეთი გააგრძელებს იმპერიულ პოლიტიკას, უკრაინას ღიად შეუტევს, პარალელურად ჩვენც ჩვენი ტერიტორიისა და მოსახლეობის დასაცავად არ უნდა მოვიცილოთ აქედან?

-ასეთი ნაბიჯი ჩვენ 2008 წლის აგვისტოში გადავდგით.

-ხომ შეიძლება, სოხუმსა და ცხინვალში არ შევიდეთ, მაგრამ მავთულხლართები, რომლებიც რუსებმა ქვეყნის შუა გულში გაგვივლეს, მოვშალოთ?

-ჯერ ერთი, სრულ ინფორმაციას არ ვფლობ ჩვენი სამხედრო შესაძლებლობების შესახებ. მეორე - სტრატეგიული გათვლები უფრო სხვა სტრუქტურების საქმეა. ამიტომ ახლა მე გამიჭირდება კონკრეტული პასუხის გაცემა. თუმცა, ვფიქრობ, ყველაფერი ეს ცოტა უფრო სერიოზული განსჯის საგანია.

-ჩვენ ხომ ვსახავთ გეგმას, რომ თვითონ აფხაზებთან მოლაპარაკების გზით შევრიგდეთ და მომავალში ერთ სახელმწიფოში ვიცხოვროთ. ამ მხრივ რაიმე სასიკეთო ჩანს?

-ამ კუთხით სასიკეთო ჩვენ უნდა გამოვაჩინოთ. ისე უნდა ვიმოქმედოთ, რომ ამის სურვილი აფხაზეთში გამოკვეთილად იყოს.

-ბატონო ვახტანგ, ლიტვაში გამოცემულ სასკოლო სახელმძღვანელოში სახელწოდებით „ახალი მსოფლიო გეოგრაფია" (2013 წლის გამოცემაა) აფხაზეთი, ცხინვალის რეგიონი და ყარაბაღი დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად არიან წარმოდგენილი თურმე. ეს ინფორმაცია გავრცელდა აზერბაიჯანსა და აფხაზეთში. გავრცელებულ ინფორმაციას აზერბაიჯანის მხრიდან რეაქცია მოჰყვა. ჩვენგან თუ მოჰყვა ამ ფაქტს რეაქციები?

-ჩვენგანაც მოჰყვა რეაქცია. ამაზე განცხადებაც გავაკეთე. ინფორმაცია ინტერნეტშიც განვათავსეთ. როგორც მახსოვს, ამას რეაქცია მოჰყვა საგარეო საქმეთა სამინისტროს მხრიდან, იმ უწყებებში, რომელიც არის საზღვარგარეთ (საელჩოები მაქვს მხედველობაში). სამწუხაროდ, მზად უნდა ვიყოთ, რომ ამგვარ საკითხებზე სახელმწიფო დონეზე მკაცრი რეაქციები გავაკეთოთ.

-ლიტვაში ასეთი შემთხვევა ადრეც ყოფილა თურმე. მოგეხსენებათ, ლიტვა, ლატვია და ესტონეთი ჩვენი მეგობარი სახელმწიფოებია. სად ჩანს აქ არაღიარების პოლიტიკა? როგორც ვიცი, არაღიარებაზე მუშაობს ჩვენი ქვეყანა. რატომ არ ჩანს ამ სახელმწიფოებთან არაღიარების პოლიტიკის შედეგი?

-მართალი ხართ, ძალიან არასასიამოვნო ფაქტია, მაგრამ ამგვარი ფაქტები სახელმწიფო დონეზე არ ხდება. ამას აკეთებენ კერძო სტრუქტურები, რომელსაც უნდა ვებრძოლოთ. ჩვენი დამოკიდებულება ამ საკითხში უნდა იყოს მკაფიო და მკვეთრი. ამგვარ ფაქტებზე რეაქცია უნდა მოვახდინოთ. არც ერთი შემთხვევა რეაქციის გარეშე არ უნდა დავტოვოთ.

-ხომ არ გაურკვევია ვინმეს, რომელიმე სამსახურს, ამგვარ ფაქტებში რუსეთის ხელი ხომ არ ურევია?

-რუსეთის მონაწილეობა შეიძლება იყოს შესაძლებელი, მაგრამ, თუ ფაქტი ლატვიაში, ესტონეთსა და ლიტვაშია, მაშინ ეს სხვა პრობლემაა და უნდა ვეძებოთ იმ ქვეყნებში, რომლებშიც ხდება. რუსეთი ცალსახად ამბობს, ეს ტერიტორიები დამოუკიდებლად ვაღიარე და ყველაფერს ვაკეთებ, ჩემი სიტყვა უკან არ წავიღოო. ამიტომ, როდესაც ამგვარი მომენტებია, შესაბამისმა სტრუქტურებმა ჩვენს მეგობარ ქვეყნებთან არაღიარების პოლიტიკაზე უფრო მეტი ინტენსიურობით უნდა იმუშაონ.

-არ გაქვთ იმედი, რომ შეიქმნება ისეთი სიტუაცია, როცა რუსეთი იძულებული გახდება, თავისი აღიარება უკან წაიღოს?

-ძნელი სათქმელია. სოხუმი უნდა მიხვდეს, რომ ის „დამოუკიდებლობა" მისთვის არაფრის მომტანია. მათ ჭეშმარიტ დამოუკიდებლობას, კულტურას, ენის, თვითმყოფადობის განვითარებას არსებული მდგომარეობა არ მოიტანს. ამიტომ აფხაზები უნდა მიხვდნენ და მოძრაობა ჩვენკენ სოხუმიდან უნდა დაიწყოს. ჩვენც ისე უნდა მოვიქცეთ, რომ ხელოვნურად არ მოხდეს ამ პროცესებში ჩარევა.

-აფხაზები ჯერ ვერ მიხვდნენ, რომ რუსეთი მათი დამოუკიდებლობით არ არის დაინტერესებული, მაგრამ, როცა რუსი საზღვრებს მოშლის და შეეცდება პირდაპირ მიერთებას, დიდი რუსეთი მცირე აფხაზობას შთანთქავს, მერე მოვლენ აზრზე, მაგრამ გვიან იქნება.

-დიახ, გვიან იქნება. რუსეთთან უკვე არის დავა გარკვეულ ტერიტორიასთან დაკავშირებით. არის ერთი ნაწილი ჩვენი ტერიტორიისა, რომელზეც რუსები პრეტენზიას აცხადებენ. აფხაზები თვლიან, რომ ეს აფხაზეთის ტერიტორიაა. რუსეთი ცდილობს, მიიერთოს. აფხაზური ადმინისტრაციის ხელმძღვანელობამ არ დათმო. იყო საუბრები, მაგრამ საკითხი გადაუწყვეტელია. ამ ტერიტორიის დასაკუთრებაზე რუსებს პრეტენზია დღემდე უკან არ წაუღიათ. როგორც ვიცი, აფხაზური ადმინისტრაცია დღემდე უარს ამბობს ამ ტერიტორიის  რუსეთისთვის გადაცემაზე. თუ რუსეთი ამ ტერიტორიას ძალით წაიღებს, ეს მოსკოვსა და სოხუმს შორის ურთიერთობას დაძაბავს.

-კონკრეტულად რომელ ტერიტორიაზეა საუბარი?

-აიბგა ჰქვია. ეს ტერიტორია ოდითგანვე საქართველოსი იყო.

-რუსეთი, ალბათ, აფხაზეთის ტერიტორიის მთლიანად მიერთებაზე ოცნებობს.

-აფხაზეთის მთლიანად მიერთება რუსეთს გაუჭირდება. მცდელობები არის, მაგრამ ეს საკითხი სერიოზული პრობლემების შემქმნელია თვითონ რუსეთისთვის.

გულიკო ბალაძე

გაზეთი „ახალი თაობა"
10.03.2014 წ.

    „ადგილობრივი თვითმმართველობის ახალი კანონის მიხედვით, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს მეტი უფლებები და მეტი შესაძლებლობები გააჩნიათ. დევნილსაც შეეძლება ყველა პრობლემაზე არა ცენტრალურ ხელისუფლებას, არამედ ადგილობრივს მიმართოს. გაიზრდება ნდობაც ადგილობრივი მთავრობის მიმართ", - აცხადებს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია და არ გამორიცხავს, რომ ამის გამო დევნილებში თვითმმართველობის ორგანოებისადმი დამოკიდებულებაც დადებითად შეიცვალოს.

    რატომ იყვნენ პასიურები დევნილები თვითმმართველობის არჩევნებისას? არის თუ არა საერთოდ თვითმმართველობის ახალ კანონში რაიმე ისეთი, რაც დევნილს უფრო აქტიურს გახდის? - ამ და სხვა საკითხებთან დაკავშირებით „სინერგია" აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელ ვახტანგ ყოლბაიას ესაუბრა.

    -წლების განმავლობაში აფხაზეთიდან დევნილი მოსახლეობა, მას შემდეგაც, რაც მათ  თვითმმართველობის არჩევნებში მონაწილეობის უფლება მიეცათ, პრაქტიკულად მაინც პასიურები იყვნენ. როგორ ფიქრობთ, რა იყო ამის მიზეზი?

    ვახტანგ ყოლბაია: თვითმმართველობის არჩევნებისას დევნილთა პასიურობის მიზეზი იყო ის, რომ წინა ხელისუფლების დროს დევნილთა ინტერესების ნიველირება ხდებოდა. წინა მთავრობამ ხალხს რწმენა და მოტივაცია დაუკარგა. დევნილებს არ სჯეროდათ, რომ მათი ხმა ისეთი მნიშვნელოვანი იქნებოდა, რომ მათივე ცხოვრებას უკეთესობისკენ შეცვლიდა.

    –ადგილობრივი არჩევნები ახლოვდება ახლაც. როგორ ფიქრობთ, ადგილობრივი თვითმმართველობის ახალ კანონში არის თუ არა რაიმე ისეთი სიახლე, რომელიც დევნილს მისცემს მოტივაციას, რომ ახლა მაინც იყოს აქტიური?

    ვახტანგ ყოლბაია: პირველ რიგში გეტყვით იმას, თუ რა ხდებოდა მაშინ, როდესაც აფხაზეთის დეპუტაცია იყო პარლამენტში. კარგად მახსოვს, იმ დროს პარლამენტში როგორ იბრძოდა აფხაზეთის დეპუტაცია, რომ დევნილების ინტერესები თვითმმართველობის ორგანოებში დაცული ყოფილიყო. ჩვენ გარკვეულწილად მივაღწიეთ იმას, რომ ყცველა გამგეობაში, აღმასრულებელ სტრუქტურაში წარმოდგენილი ყოფილიყო დევნილი. მაგრამ, მას შემდეგ, რაც აფხაზეთის დეპუტაცია პარლამენტში აღარაა, სიტუაციაც შეიცვალა.

    რა ხდება დღეს? ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ, სამეგრელო-ზემო სვანეთის გუბერნატორმა ლევან შონიამ მიიღო ძალიან კარგი გადაწყვეტილება და საკუთარ მოადგიულედ დევნილების წარმომადგენელი დანიშნა. კარგი იქნება, თუ ადგილობრივი მმართველობის ორგანოები გაითვალისწინებენ ამას და და დევნილთა წარმომადგენლები მოხვდებიან თვითმმართველობის ორგანოებში. ამას კანონის ძალა მართალია არ აქვს და არც ექნება, მაგრამ პრაგმატული მიდგომით ამის გაკეთება სრულებით შესაძლებელია.

    რაც შეეხება ახალ კანონს, პოლიტიკური კუთხით რაიმე სიახლე არ არის, რაც დევნილს სერიოზულ სტიმულს მისცემს. ერთადერთი ისაა, რომ დევნილს შეუძლია გახდეს  პოლიტიკურად აქტიური, გაწევრიანდეს რომელიმე პარტიაში და მონაწილეობა მიიღოს არჩევნებში.

    -თავდაპირველად იძულებით გადაადგილებულ პირებს, როგორც დროებით გადაადგილებულებს თავისი ტერიტორიიდან, თავად ქართული კანონმდებლობით არ ეძლეოდათ ადგილობრივ არჩევნებში მონაწილეობის უფლება. თუმცა, მას შემდეგ, რაც დევნილს თვითმმართველობის არჩევნებში ხმის მიცემის უფლება მიეცა, დევნილთა სოციუმიდან თითქმის არ სახელდებიან კანდიდატები. თქვენ ამბობთ, რომ მათ შეეძლოთ და ახლაც შეუძლიათ პარტიული საქმიანობის წარმოება, მაგრამ ისინი პასიურობენ. ამ შემთხვევაში საქმე ორმხრივ გაუცხოებასთან გვაქვს? ვგულისხმობ ერთის მხრივ თავად დევნილს და მეორეს მხრივ - ადგილობრივ ხელისუფლებებს.

    ვახტანგ ყოლბაია: რა თქმა უნდა, აქ ორმხრივ გაუცხოებასთან გვაქვს საქმე. ამის მიზეზები დევნილებმა საკუთარ თავშიც უნდა ვეძებოთ, რადგან პასიურები ვართ. მეორე ისაა, რომ ალბათ დევნილს დღემდე მაინც არ აღიქვამენ ანგარიშგასაწევ ძალად, რაც მოტივაციას ამცირებს.

მაგრამ, ყველა შემთხვევაში, აქ თვითკრიტიკულები უნდა ვიყოთ - თუ შენ გინდა, რომ იყო აქტიურად წარმოდგენილი, უნდა აჩვენო შენი შესაძლებლობა, ძალა და აქტიურობა. მაშინ გახდები მოთხოვნადი და მოტივირებული სხვებისათვის, ამით კი რეალურ შედეგსაც მივიღებთ.

    -დევნილები ნდობას ყოველთვის ცენტრალურ ხელისუფლებას უცხადებდნენ. მიზეზად ისინი ასახელებდნენ იმას, რომ ადგილობრივი ხელისუფლება მათ პრობლემებს ვერ წყვეტს და რომ ყველაფერი მაინც ცენტრიდან იგეგმება. როგორ ფიქრობთ, ახალ კანონში, არის ისეთი რამ ჩადებული, რაც ამ სიტუაციას შეცვლის?

    ვახტანგ ყოლბაია: როგორც იცით, ადგილობრივი თვითმმართველობის ახალი კანონის მიხედვით, ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს მეტი უფლებები და მეტი შესაძლბლობები გააჩნიათ. დევნილსაც შეეძლება ყველა პრობლემაზე არა ცენტრალურ ხელისუფლებას, არამედ ადგილობრივს მიმართოს. გაიზრდება ნდობაც ადგილობრივი მთავრობის მიმართ.

    დღეს დევნილი ხედავს, რომ ცენტრალური ხელისუფლება, ამ შემთხვევაში დევნილთა სამინისტრო, ზრუნავს, რათა მათი საცხოვრებელი სახლებით დაკმაყოფილება მოხდეს. დევნილი ხედავს, რომ რეალური ნაბიჯები იდგმება ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრები ადამიანების დახმარებისთვის. როცა ცენტრალური ხელისუფლება ყურადღებას აქცევს დევნილებს, ცხადია, რომ დევნილს ნდობა უჩნდება ქვედა რგოლის, ამ შემთხვევაში თვითმმართველი ორგანოს მიმართაც.

ელზა წიკლაური
მთელი კვირა (რეზონანსი)
03.03.2014 წ.

აფხაზეთის ავტონომიური რესბუბლიკის მთავრობის ორგანიზებით, მთელი ქვეყნის მასშტაბით, საქართველოს ეროვნული გმირის, ჟიული შარტავას 70 წლის იუბილესადმი მიძღვნილი ღონისძიებები მიმდინარეობს. კონკრეტულად სად და რა სახის ღონისძიებები გაიმართება, ვინ იქნება მასში ჩართული - გვესაუბრება აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია. ასევე, როგორ აფასებს იგი უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებს, ინტერვიუდან შეიტყობთ.

„აფხაზეთის წარსულში მოხსენიება ჩვენთვის წარმოუდგენელია. ის არის ჩვენი მომავალი, ჩვენი საზრუნავი და ჩვენი ხვალინდელი დღე. ამ განწყობით გადმოვიხვეწეთ აფხაზეთიდან და ასე გაგრძელდება მუდამ. ამ მხრივ ჩვენს მენტალობაში არაფერი შეცვლილა“.

- რამდენიმე დღეში საქართველოს ეროვნული გმირის, ჟიული შარტავას 70 წლის იუბილეს მთელი საქართველო აღნიშნავს. რამდენადაც ვიცი, ამ თარიღთან დაკავშირებით, აფხაზეთის მთავრობა მასშტაბურ ღონისძიებებს გეგმავს. როგორ ემზადებოდით ამ თარიღისათვის?

ჟიული შარტავას 70 წლის იუბილესადმი მზადება ჩვენ რეალურად იანვრიდან დავიწყეთ. ეს გადაწყვეტილება ზუგდიდში, აფხაზეთის მთავრობის გასვლით სხდომაზე მივიღეთ. შევქმენით საიუბილეო კომისია, სადაც ჩავრთეთ ჩვენი ყველა უწყება.

აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს, აფხაზეთის მთავრობის, ეროვნული პოლიტიკური აკადემიის და ტექნიკური უნივერსიტეტის სახელით,  სადაც ჟიული შარტავა სწავლობდა, მხარდაჭერისთვის ერთობლივი თხოვნით მივმართეთ პრემიერ-მინისტრსა და მთავრობას. ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, რომ საიუბილეო დღეებმა მასშტაბური სახე და საერთო სახალხო ხასიათი მიიღოს.

ვფიქრობ, მარტის დღეებში დაგეგმილი ღონისძიებები განაპირობებს კიდეც მის სახალხო ხასიათს. ჟიული შარტავა დაიღუპა ქართველებისა და აფხაზების ერთიანობისათვის ბრძოლაში. ქართველი და აფხაზი მისთვის ერთიანი საქართველოს სიმბოლო იყო. არასოდეს დაუცალკევებია ისინი. ამიტომაც, ჩვენი მიზანია, ახალგაზრდობამ, მოზარდებმა, მომავალმა თაობამ უფრო მეტი იცოდეს ჭეშმარიტი გმირების შესახებ.  პატრიოტიზმი ადამიანის ყველაზე სათუთი გრძნობაა.  ის ყველა ადამიანში ღრმად არის ჩაბუდებული.

აფხაზეთის ტრაგედიამ უამრავი ქართველი პატრიოტის სიცოცხლე შეიწირა. მათ შორის იყო ჟიული შარტავაც, რომელსაც გვინდა დამსახურებული პატივი მივაგოთ იმ თავდადებისთვის, რომელიც სამშობლოს წინაშე აქვს. მასთან ერთად კი ვიხსენებთ ყველა მათგანს, ვინც აფხაზეთში საქართველოს ერთიანობისთვის უთანასწორო ბრძოლას შეეწირა. ეს განწყობა გვინდა მთელ საქართველოს გადაედოს.

არ შეიძლება ჩვენი გმირები წარსულს ჩავაბაროთ, ისტორიის ფურცლებს მივანდოთ, ჩვენ კი მშვიდი ცხოვრება განვაგრძოთ. ჩვენი გმირები ჩვენთან ერთად უნდა თანაარსებობდნენ.

აფხაზეთის წარსულში მოხსენიება ჩვენთვის წარმოუდგენელია. ის არის ჩვენი მომავალი, ჩვენი საზრუნავი და ჩვენი ხვალინდელი დღე. ამ განწყობით გადმოვიხვეწეთ აფხაზეთიდან და ასე გაგრძელდება მუდამ. ამ მხრივ ჩვენს მენტალობაში არაფერი შეცვლილა.

- ბატონო ვახტანგ, როგორია მარტის დღეების ღონისძიებების თანმიმდევრობა. იქნებ მათი შინაარსი გაგვაცნოთ?

ჟიული შარტავა საქართველოს ეროვნული გმირია. ის პირველია, ვისაც დამოუკედებელ საქართველოში ეს წოდება მიენიჭა. ჟიული გახლდათ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე, პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაწე, რომელიც 1993 წელს, სოხუმის დაცემის დღეს დახვრიტეს. საქართველოს პატრიარქმა ილია მეორემ 2013 წლის 27 ოქტომბერს, ჟიული შარტავა საქართველოს ეკლესიის უმაღლესი ჯილდოთი, წმინდა გიორგის პირველი ხარისხის  ოქროს ორდენით დააჯილდოვა.

ჩვენი სახელოვანი გმირის პატივსაცემად დაგეგმილი ღონისძიებები უკვე დაწყებულია და ყოველი მათგანი ჩვენთვის უაღრესად მნიშვნელოვანია.

2 მარტს ჟიული შარტავას  სახელობის საჭადრაკო ტურნირი ჩატარდა აფხაზეთიდან  დევნილ ახალგარზდა მოჭადრაკეებს შორის, რომლებიც ამ დღეს თბილისში საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოვიდნენ ფინალურ შეჯიბრში მონაწილეობის მისაღებად. მათ სიგელები, ჯილდოები, საჩუქრები გადასცეს  მსოფლიო ხუთგზის ჩემპიონმა ჭადრაკში   ნონა გაფრინდაშვილმა, საქართველოს სპორტისა და ახალგარზდობის მინისტრის პირველმა მოადგილემ ზურაბ აზმაიფარაშვილმა, საქრთველოს ოლიმპიურის კომიტეტის გენერალურიმა მდივანმა ემზარ ზენაიშვილმა და სხვა მრავალმა სახელოვანმა ადამიანმა. მთელი წლის მანძილზე გაგრძელდება შეჯიბრებები  ჭადრაკში და სხვა სპორტულ ღონისძიებებში.

სკოლებში გაიმართება თხზულებების კონკურსი პატრიოტულ თემებზე. გამოიცემა წიგნები, რომელიც აფხაზეთის ომზე, ჟიული შარტავას მოღვაწეობაზე, მისი ცხოვრების განსხვავებულ ეპიზოდებზე, მის უდროო და ტრაგიკულ დაღუპვაზე მოგვითხრობს. გამოიცემა ასევე ისტორიულ ფაქტებზე აგებული წიგნები, რომლებიც ქართულ-აფხაზურ-თურქულ ურთიერთობებზე  მოგვითხრობენ. მათი პრეზენტაცია მოგვიანებით გაიმართება. სპეციალურად ამ დღისთვის გამოვცემთ გაზეთის საიუბილეო ნომერს, რომელიც 7 მარტს გავრცელდება.

ბესარიონ ჟღენტის ქუჩაზე, ნუცუბიძის მეორე კვარტალში, ძალიან ლამაზ და მყუდრო სკვერში, საზეიმოდ გაიხსნება ქანდაკება, რომელიც ერთიანი საქართველოს სიმბოლოს გამოხატავს.  ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ამ სკვერს ჟიული შარტავას სახელი მიენიჭება. ქანდაკების იდეა ჟიულის მეგობრებმა მოგვაწოდეს. მისი ხორცშესხმა კი ინება მხატვარმა და მოქანდაკემ ზურაბ კოკაიამ, რომლის ძმაც სოხუმში უგზოუკვლოდ დაიკარგა. (ის ჟიულის თანაშემწედ მუშაობდა და ბოლო წუთამდე სხვებთან ერთად  მასთან იმყოფებოდა). ზურაბ კოკაიამ ჰონორარზე უარი განცხადა და თავის მოვალეობად მიიჩნია ქანდაკების იდეის გამოძერწვა და შექმნა. მასთან ერთად ამ ქანდაკების შექმნაში თავის წვლილი შეიტანეს თბილსელმა მოქანდაკეებმა, მხატვრებმა, არქიტექტორებმა მშენებლებმა. მინდა მათი გვარები ყველამ იცოდეს. მამა-შვილი ოლეგ და პაატა გელაშვილები, დავით  მინდორაშვილი, ანდრო ღვამიჩავა, გელა სოლომონიშვილი, ედუარდ შახნაზაროვი, დავიდ კაპანაძე, სერგეი სლივინი და ზაზა ლობჟანიძე აჭარიდან. ამ საქმეში დიდი დახმარება გაგვიწია ასევე ვაკის გამგებელმა ბაჩო დოლიძემ და მისმა მოადგილემ რამაზ ლომინაძემ. სულ მალე ამ ქანდაკებას მთელი საქართველო იხილავს.

7 მარტს, ჟიულის დაბადების დღეს, რუსთაველის თეატრში გაიმართება თეატრალიზებული წარმოდგენა-კონცერტი, რომელშიც აფხაზეთის შემოქმედებითი კოლექტივების საუკეთესო ძალებია ჩართული, მათ შორის, ჩვენი კაპელა და სოხუმის კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის დრამატული თეატრი. კონცერტის წარმოდგენითი ხასიათი საშუალებას მოგვცემს თვალი გადავავლოთ ჟიულის ცხოვრებას და მოღვაწეობას, აფხაზეთის ტრაგედიას და ჟიულის ტრაგიკულ აღსასრულს. ამავე დღეს დაიგეგმა ჟიულის საფლავის და საქართველოს ერთიანობისთვის დაღუპულთა მემორიალის გვირგვინით შემკობა გმირთა მოედანზე. გაიმართება აფხაზ მხატვართა გამოფენები, გაიხსნება ექსპოზიციები და მრავალი სხვა, რომლის შესახებაც იმ პროგრამიდან შეგიძლიათ შეიტყოთ, რომელიც  ჩვენს ვებ-გვერდსა და ფეისბუკზეა განთავსდებული. ეროვნულ პოლიტიკურ აკადემიას,  საქართველოს ტენიკურ და სოხუმის უნივერსიტეტებს  დაგემილი  აქვთ სამეცნიერო კონფერენციები, რომელიც ჟიულის ცხოვრებას და მოღვაწეობას მიეძღვნება. საიუბილეო  კომისიებს ხელმძღვანელობენ აკადემიკოსები როინ მეტრეველი, არჩილ ფრანგიშვილი, პროფესორი ჯონი აფაქიძე. 

- ბატონო ვახტანგ, თქვენ პირადად იცნობდით ჟიული შარტავას, რამდენადაც ვიცი, ის აფხაზებშიც დიდი ავტორიტეტით სარგებლობდა, ხომ არ გაიხსენებთ აფხაზებთან მისი ურთიერთობის ეპიზოდებს?

მას ძალიან დიდი ამაგი აქვს აფხაზ ახალგაზრდობაზე. თქვენ იცით, რომ ის საქართველოს კომკავშირის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი იყო. ცნობილი იყო მისი მიდგომა აფხაზი ახალგაზრდობის მიმართ. მას ქართველი და აფხაზი ცალ-ცალკე არასოდეს უხსენებია და აფხაზებს შორისაც დიდი ავტორიტეტით სარგებლობდა. უამრავი აფხაზი ახალგარზდა ჩამოიყვანა თბილისში აფხაზეთიდან. მასთან მუშაობდნენ სერგეი (სერგო) ბაგაფში, დათო (დათკა) ფილია, ნუგზარ აშუბა, საიდ თარკილი, ნოდარ ხაშბა, ალექსანდრე (ალიკ) ანქვაბი, თამაზ ლაკერბაია და სხვები... ყოველ მათგანს ყოფითი პირობები გაუუმჯობესა, გამოცდილება შესძინა, უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრების საშუალება მისცა. სერგეი ბაგაფშის, ნუგზარ აშუბას  წინსვლაში ხომ ჟიულის ლომის წილი უდევს. მას უნდოდა ეს ახალგაზრდა, ნიჭიერი ადამიანები დაწინაურებული და გამარჯვებული ენახა, რომ მათ აფხაზების და ქართველების ერთიანობის ურღვევობისთვის ხელი შეეწყოთ, მომავალი თაობები ამ სულისკვეთებით აღეზარდათ. ამ ახალგრზდებსაც უყვარდათ ქართველები. თბილისში ჩამოსვლამდე ისინი ხომ ქართველებთან ერთად იზრდებოდნენ სოხუმში, გაგრაში, ოჩამჩირეში. ბაგაფშმა ცოლადაც ქართველი შეირთო. ქორწილიც თბილისში გადაიხადა. მაგრამ განგებამ სხვანაირად ინება.

ჟიული შარტავა აფხზეთის მინიტრთა საბჭოს თანამდებობას იმიტომაც  დათანხმდა, რომ მისთვის ძალიან ნაცნობი გარემო იყო. ამ ბიჭებთან გატარებული წლები, ერთად გაკეთებული საქმეები, სიახლოვე - ამაზე უარის თქმა მას არ გამოუვიდოდა. მახსოვს,  მსოფლიო ახალგარზდობის ერთ-ერთ ფორუმზე (თუ სწორად მახსოვს ჰავანაში) საქართველოს დელეგაციის ხელმძღვანელობა  მან დათო ფილიას დაავალა. რიგით თანამდებოზე მოყვანილი ეს ახალგარზდები  თანამდებობებზე დააწინაურა, ბინებით უზრუნველყო. სამწუხაროა, რომ რამდენიმე ხნის შემდეგ ბარიკადების სხვადასხვა მხარეს აღმოვჩნდით. ჟიულისთვის ეს იმთავითვე წარმოუდგენელი იყო. საქართველოს გაყოფას, გახლეჩვას, დანაწევრებას შეუთავსებელი მცნებად აღიქვამდა. საკუთარ რესურსს ბოლომდე იყენებდა.  ბოლო წუთამდე თავდადებით იბრძოდა.

ძალიან ტრაგიკულია, რომ ადამიანს, რომელსაც ამდენი ამაგი ჰქონდა აფხაზებზე, სწორედ აფხაზეთში დაიღუპა, რომელიღაც ბანდიტური დაჯგუფების მიერ დაიხვრიტა. აქვე მინდ ვთქვა, რომ არც ერთ ნამდვილ აფხაზს არ გაუხარდა ჟიულის სიკვდილი.  ეს მე არ მაკვირვებს. ამ ინფორმაციას ვფლობ და ვფიქრობ იმაზეც, რომ ეს ასე იქნებოდა.  ჩვენ და აფხაზები კარგად ვიცნობთ ერთმანეთს. მათ იცოდნენ ჟიულის ფასი და ასეთ სიკვდილს მისთვის არ ისურვებდნენ. არასოდეს დამავიწყდება ჩვენი კათოლიკოს-პატრიარქის სიტყვები, რომელიც 27 ოქტომბერს, ჟიული შარტავას წმინდა გიორგის ოქროს ორდენით დაჯილდოების დღეს ბრძანა. მან თქვა, რომ არის ისეთი ისტორიული მოვლენები, რომელიც არ იცი, როგორ შეაფასო, იდღესასწაული, თუ მიიღო როგორც ტრაგედია. „დღეს ჩვენ აღვიშნავთ ასეთ დღეს, როცა დაეცა სოხუმი და აფხაზეთი. ვინ არის გამარჯვებული? არავინ არ არის, ყველა წაგებულია, დანარჩენი საქართველოც, აფხაზეთიც, რუსეთიც და ყველა, ვინც მონაწილეობდა ამ საშინელ ტრაგედიაში. 11 წელი ვიყავი ცხუმ–აფხაზეთის ეპისკოპოსი და მიტროპოლიტი და არ მახსოვს არც ერთი შემთხვევა, გაუგებრობა ყოფილიყოს აფხაზებსა და ქართველებს შორის. იყო სიყვარული, აფხაზები მიდიოდნენ ქართველებთან, ქართველები მიდიოდნენ აფხაზებთან და ეს იყო ნამდვილი ერთი ოჯახი, ერთი სული და ერთი ხორცი. ეშმაკს შეშურდა ქართველების და აფხაზების ერთობა: მინდა ვთქვა, რომ დღესაც ზოგიერთი ცდილობს ეკლის ხლართები და ბეტონის ღობეებით, გალავნები ააშენოს აფხაზებსა და საქართველოს შორის, ან ოსებსა და საქართელოს შორის, მაგრამ ეს ყველაფერი ამაოა. ქართველი ადამიანი და აფხაზი და ოსი, ჩვენ ვგრძნობთ, ვიცით, შინაგანად ვაანალიზებთ, რომ ამას აკეთებს მტერი და შედეგი ექნება ის, რომ მტერი წაგებული იქნება“.  მის ყოველ სიტყვას ვეთანხმები, ვიზიარებ და ვფიქრობ, რომ ასეც მოხდება.

ასე რომ, დიდი სურვილი გვაქვს მოწამეობრივი სიკვდილით დაღუპული,  სამშობლოსთვის გმირულად დაცემული ჟიული შარტავას ხსოვნის დღეები ღირსეულად წარმოვაჩინოთ.

- აღინიშნება თუ არა რეგიონებში საიუბილეო დღეები?

რაც შეეხება რეგიონებს. აქაც დიდი აქციებია ჩაფიქრებული. სენაკში, რუსთავში, ბათუმში ასევე გაიმართება საიუბილეო დღეები. ყველა გამგეობა, ბათუმის, რუსთავის, სენაკის ყველა გამოგვეხმაურა, ყველამ შემოგვთავაზა დახმარება. იგეგმება იქ არსებული მემორიალების კეთილმოწყობა, ექსპოზიციების განახლება. მაგალითად, ბათუმში ერთ-ერთ ქუჩას დაერქმევა ჟიული შარტავას სახელი, ვფიქრობთ, რომ ერთ-ერთ სკოლასაც  მისი სახელი მიენიჭება. ვიცით, რომ ამ საკითხებზე მსჯელობა იყო საქართველოს მთავრობის სხდომაზე და იქ მოიწონეს ჩვენი წინადადებები. ამავე დროს ცენტრალური მთავრობა მრავალი ღონისძიების ინიციატორად თავად გვევლინება, რაც ძალიან სასიამოვნო და სტიმულის მომცემია.

და ბოლოს, მინდა მადლობა გადავუხადო ყველას, ვინც ამ იუბილეს ორგანიზებაში ხელი შეგვიწყო. მადლიერი ვართ ჟიულის მეგობრების, რომელთაც დიდი დახმარება გაგვიწიეს.  მადლობას მოვახსენებთ პრემიერ-მინისტრს, მთავრობას და მის ყველა უწყებას. თბილისის მერიას, რეგიონების თვითმმართველობებს,  უმაღლეს სასწავლებლებს, ცალკეულ პიროვნებებს, მრავალ სხვა უწყებას დახმარებისა და თანადგომისათვის.

ვფიქრობ, ეს დღეები სწორედ ისე ჩაივლის, როგორც ჟიული შარტავას ხსოვნას ეკადრება.

- ბატონო ვახტანგ, ჩვენი ინტერვიუს დასასრულს არ შემიძლია არ გკითხოთ უკრაინაში მიმდინარე მოვლენების შესახებ. საერთაშორისო მედიაშიც უკვე ხშირად იმეორებენ, რომ მოვლენები უკრაინაში ქართული სცენარით ვითარდება. თქვენ როგორ ფიქრობთ?

დღეს ერთ-ერთ სააგენტოს უკვე  ვუპასუხე ამ კითხვაზე. დიახ, ყირიმში მიმდინარე პროცესები შეიძლება შევადაროთ საქართველოში 2008 წლის აგვისტოს მოვლენებს. ვითარება ძალიან სახიფათოდ იცვლება და ამ ხიფათის სიმწვავე დასავლეთმა ახლა უფრო კარგად შეიგრძნო. 2008 წელს დასავლეთს საქართველოს საკითხი ასე კატეგორიულად არ დაუსვამს რუსეთისთვის. ვნახოთ, როგორ განვითარდება მოვლენები. ახლა მთავარია, მხარეებმა წითელი ხაზი არ გადაკვეთონ, რასაც შეუძლია მსოფლიოში დიდი  კატასტროფა და არეულობა გამოიწვიოს.

სპეციალურად Abkhazia News-თვის

აფხაზეთის მთავრობაში მიმდინარე რესტრუქტურიზაცია-რეორგანიზაცია, აფხაზეთის სიღრმეში სასაზღვრო ზონის 11 კილომეტრით გადმოწევა, ფილიპ ლეფორის სკანდალური განცხადება, გავრცელებული ინფორმაცია გალში კაზაკთა რაზმების შემოყვანის შესახებ - ეს ის საკითხებია, რომლებთან დაკავშირებითაც Abkhazia News-მა ინტერვიუ სთხოვა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელს ბატონ ვახტანგ ყოლბაიას.

- ბოლო დროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობაში აქტიურად მიმდინარეობს რეორგანიზაცია-რესტრუქტურიზაციის პროცესი. რა სირთულეებს აწყდებით ამ მხრივ?

- ყველა სიახლე, რომელიც უწყების რესტრუქტურიზაცია-რეორგანიზაციას ეხება, ადამიანებთანაა დაკავშირებული, ამიტომაც ძალიან მტკივნეულია. რომ გითხრათ, რომ ეს პროცესი იოლად მიმდინარეობს, ასე არ არის. ვცდილობთ პროცესმა ნაკლები დაძაბულობის ფონზე ჩაიაროს და მოულოდნელობები გამოირიცხოს.

რეფორმებმა და რეორგანიზაცია-რესტრუქტურიზაციის პროცესმა ერთი რამ აშკარად დაგვანახა. ჩვენს სამინისტროებში ასეთი დაბალი კვალიფიკაციისა და კომპეტენციის ადამიანების თავმოყრა, გაბერილი საშტატო ერთეულებით, სრულიად შეუწყნარებელია. ასე ვერც მთავრობა იმუშავებს და ვერც მასში შემავალი სტრუქტურები  გახდებიან ვერაფერს. მოგიყვანთ მაგალითს, რომელიც დასკვნების გაკეთების საშუალებას მოგცემთ. კონკურსში მონაწილეობის მისაღებად შემოვიდა 600-ზე მეტი განაცხადი, შემდეგ ეტაპზე გადავიდა 55, ხოლო საბოლოოდ 6 კაცი გავიდა, აქედან - 3 -თბილისელია, 1-აფხაზეთის მკვიდრი და მხოლოდ სამია ძველი სამინისტროს ყოფილი თანამშრომელი, რომლებმაც მიიღეს მონაწილეობა კონკურსში, მიუხედავად ყოფილი კოლეგების ზეწოლისა-მათ ხომ „უნდობლობა  გამოუცხადეს" კომისიას. ვაკანსიები კვლავ შეუვსებელია. დამეთანხმებით, რომ სავალალოა, როცა სამსახურის მაძიებელთა პროფესიული დონე ვერ აკმაყოფილებს ელემენტარულ საკონკურსო მოთხოვნებს. ბევრმა თურმე ისიც არ იცოდა, რომ კონკურსის შემდეგ გასაუბრებაც უნდა გაევლო. თუმცა ისეთებიც აღმოჩნდნენ, კონკურსი რომ ვერ გადალახეს და ამისთვის ბოდიში მომიხადეს. პირველად აფხაზეთის მთავრობის ისტორიაში, ჩვენ მოვინდომეთ ახალი სამინისტროს თანამშრომლების კონკურსის წესით  დაკომპლექტება. კადრების 70 % ვაკანტურად გამოცხადდა. პროცესს თვალს ადევნებენ არასამთავრობო ორგანიზაციებიც. ამას წინ უძღოდა კონსულტაციები  სხვადასვა სტრუქტურებთან, რომელთაც გარკვეული გამოცდილება შეგვძინეს. ვერ ვიტყვი, რომ ყველაფრით ვარ კმაყოფილი,- ისეთი განცდა დამრჩა პირველი ეტაპის შემდეგ, რომ შესაძლებელი იყო ნაკლები ფსიქოლოგური და მორალური დანაკარგებით გავსულიყავით ფონს. შევეცადეთ ყველაფერი კანონს დაქვემდებარებოდა. ამ თვალსაზრისით, საკონკურსო კომისიამ დიდი შრომა გასწია, რასაც  დამოუკიდებელი დამკვირებლებიც ადასტურებენ. იმის გამო, რომ კონკურსის პირობების გადალახვა მონაწილეებმა ვერ შეძლეს, საკმარისი რაოდენობის კადრების აყვანა ვერ მოხერხდა. იძულებული ვართ ხალხი მოვალეობის შემსრულებლებად დავნიშნოთ, რომლებიც 2-3 თვის შემდეგ გაივლიან კონკურსს. მინდა გავამხნევო ყველა ადამიანი, ვინც უსამსახუროდ დარჩა, მოვუწოდო, რომ მოემზადონ  და აუცილებლად კონკურსი გაიარონ.

კიდევ უფრო მტკივნეული აღოჩნდა ორი სამინისტროს ბაზაზე ერთის შექმნა. გაუქმდა ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტროები, მათ ადგილზე კი ჩამოყალიბდა ერთი - ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრო. ამ უწყებებში 103 კაცი იყო დასაქმებული. დეპარტამენტის ხელმძღვანელებსაც კი ორი და სამი მოადგილე ჰყავდათ. ზოგან ერთ თანამშრომელს შვიდი თანამდებობის პირი  მართავდა. ასეთი, რბილად რომ ვთქვათ,  გაუმართავი სისტემა ვერავითარ კრიტიკას ვერ უძლებს.

ჩვენი მიზანი აფხაზეთის მთავრობის მუშაობის შედეგიანობაა, რომელიც უწინარესად, დევნილებს და ჩვენს ხალხს უნდა წაადგეს. მათ ნამდვილად არ ულხინთ და მოთმინებით იტანენ  განსაცდელს, რომელიც ცხოვრების ბედუკუღმართობამ არგუნა.

- სულ ცოტა ხნის წინ, ოსურ მედიაზე დაყრდნობით, რუსულმა მედიამ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ თითქოს ცხინვალში ვიზიტით მყოფმა ჟენევის მოლაპარაკებების თანათავმჯომარემ ევროკავშირის მხრიდან ფილიპ ლეფორმა გააკეთა განცხადება, რომ „სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა რეალობაა, რომელიც უნდა ვაღიაროთ". რა შეფასებას მისცემდით ამ განცხადებას თქვენ, როგორც ჟენევის მოლაპარაკებებში უშუალო მონაწილე?

- ფილიპ ლეფორი ჟენევის ფორმატის ერთ-ერთი წამყვანი პირია. მაგრამ ის ფაქტიურად უკვე წასულია თანამდებობიდან და ამგვარი განცხადების გაკეთება გამოცდილი დიპლომატისთვის, მეტი რომ არა ვთქვათ, წინდაუხედაობაა. ეს უფრო მისი პირად განწყობას უნდა მივაწეროთ ალბათ. ევროკავშირთან ამას არავითარი საერთო არა აქვს. არც იმას გამოვრიცხავ, რომ მას ახალი თანამდებობის მიღებასთან დაკავშირებით, პირადი ზრახვებიც ამოძრავებდეს. თუმცა, ნუ დავუკარგავთ, რომ სწრაფი რეაგირება მოახდინა თბილისის პოზიციაზე. ლეფორის თქმით, ქართული საზოგადოების მწვავე რეაქცია მისი განცხადების ტექსტის არასწორ ინტერპრეტაციას მოჰყვა. მოდით დავუფასოთ ოპერატიული გამოხმაურება და თავის მართლება. ჩვენც მივიჩნიოთ, რომ მას ამის თქმა არ სურდა.

- აფხაზეთის დე ფაქტო მთავრობის ინიციატივით, 20 იანვრიდან 21 მარტამდე, მდინარე ფსოუდან საზღვარმა აფხაზეთის სიღრმეში, გაგრის მიმართულებით 11 კილომეტრით გადმოიწია. როგორ შეაფასებდით ამ ფაქტს?

- ამ ფაქტთან დაკავშირებით ჩვენმა საგარეო საქმეთა სამინისტრომ უკვე გააკეთა საკმაოდ მკვეთრი განცხადება, რომელსაც მთლიანად ვიზიარებ. აფხაზებისა და რუსების ქმედება ამ  ფაქტთან დაკავშირებით ჩვენმა საგარეო საქმეთა სამინისტრომ უკვე გააკეთა საკმაოდ მკვეთრი განცხადება, რომელსაც მთლიანად ვიზიარებ. აფხაზებისა და რუსების ქმედება აბსოლუტურად არაკორექტულია და საერთაშორისო სამართლის ნორმების უხეში დარღვევაა. ერთი დღითაც, ერთი საათითაც კი საზღვრის გადაწევ-გადმოწევა ოკუპაციის ტოლფასია. იმის მტკიცება, რომ გადმოწეული საზღვარი მარტის შუა რიცხვებამდე დარჩება, სასაცილოა, სატირალი რომ არ იყოს. აფხაზეთის მოსახლეობამ არ იცის რეალურად რა ხდება, რომ იცოდნენ, დარწმუნებული ვარ, ხმას აიმაღლებდნენ. ერთხელ უკვე დაამტკიცეს აფხაზებმა, რომ სულ სხვის ჭკუაზე სიარულს არ აპირებენ. მათ საკუთარი დამოკიდებულება უკვე გამოხატეს, როდესაც არჩევნებზე რუსეთის ფავორიტ ხაჯიმბას უარი უთხრეს და ბაგაფში აირჩიეს. ჩვენ კი, უნდა ვიმოქმედოთ საერთაშორისო სამართლის ნორმების ფარგლებში და გამოვიყენოთ ხელთ არსებული ყველა დიპლომატიური ბერკეტი.

- ვრცელდება ინფორმაცია, რომ გალში 200-300 კაზაკი ჩაასახლეს. თქვენ თუ ფლობთ ამ ინფორმაციას?

- დიახ, როგორც ვიცი, გალში შემოიყვანეს 200-300 კაზაკი. თუმცა, არ მაქვს ინფორმაცია ისინი მებრძოლები არიან თუ არა. მთავარია, რომ გალის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე ისინი სახლებში ვერ შედიან. სოჭის მოახლოებული ოლიმპიადის წინ, რუსეთი ცდილობს თავიდან აირიდოს ტერორისტული აქტები, განსაკუთრებით იმ ფონზე, როდესაც უკვე განხორციელებულ აქტებზე პასუხისმგებლობა ტერორისტულმა ორგანიზაციებმა აიღეს. მართალია, საჭიროა მათი პრევენცია, მაგრამ არა ვიღაცის ტერიტორიებისა და ინტერესების ხარჯზე. მოგეხსენებათ, ტერორიზმს ეროვნება არ აქვს. საქართველოს ხელისუფლება მუდმივ მზადყოფნას გამოთქვამს რუსეთთან ითანამშრომლოს ტერორიზმთან ბრძოლის საკითხებში, თუმცა როგორც ჩანს, ისინი არც ამ შემოთავაზებას თანხმდებიან.

მიხეილ ჭაბუკაშვილი,
სპეციალურად Abkhazia News-სთვის,
21 იანვარი, 2014

სულ ახლახან, ქართულ მედიაში გავრცელდა პაატა ზაქარეიშვილის ინტერვიუ ‘BBC'-ს რუსულ სამსახურთან. ეს მისი პირველი კომენტარია უწყებისთვის სახელის შეცვლის შემდეგ. მინისტრის მიერ გამოთქმული გაბედული მიდგომები ქართულმა საზოგადოებამაც და მედიამაც, კონფლიქტური რეგიონებისადმი, მნიშვნელოვან მესიჯებად მიიჩნიეს. მინისტრის მთავარი გზავნილი კი ალბათ აფხაზებთან და ოსებთან პირდაპირი დიალოგის საკითხის აუცილებლობის გააქტიურება იყო. სწორედ ამ თემებზე Abkhazia News-მა ინტერვიუ სთხოვა ჟენევის მოლაპარაკებების მონაწილეს, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელ ვახტანგ ყოლბაიას.

- ბატონო ვახტანგ, რამდენიმე ხნის წინ ჩვენ ვისაუბრეთ თქვენს უწყებაში მიმდინარე პროცესებისა და სამომავლო გეგმების შესახებ.  ახლა კონკრეტულად ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის დარეგულირების საკითხს მინდა შევეხო. გუშინ, ბი-ბი-სი-ს რუსულმა სამსახურმა გამოაქვეყნა ინტერვიუ შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის მინისტრ პაატა ზაქარეიშვილთან, სადაც ის აფხაზებთან და ოსებთან პირდაპირი დიალოგის აუცილებლობაზე საუბრობს; თქვენ როგორ აღიქვამთ ამ საკითხს?

- წინა ინტერვიუშიც აღვნიშნე, რომ ვისურვებდი ორმხრივ ფორმატს. ჩემი მოსაზრება ამ შემთხვევაში აბსოლუტურად ემთხვევა პაატა ზაქარეიშვილისას. რა თქმა უნდა, პირდაპირი დიალოგი სოხუმთან და ცხინვალთან საუკეთესო საშუალებაა ურთიერთგაგებისთვის, წარსულის გაანალიზებისთვის, სიტუაციის დალაგებისთვის, სამშვიდობო პროექტების ერთობლივი განხორციელებისთვის. სწორედ ამისი ეშინია რუსეთს და ყველა საშუალებით ცდილობს არ დაუშვას კონფლიქტურ რეგიონებთან ჩვენი დაახლოების პროცესი. მწარედ ვიხსენებ წარსული ხელისუფლების შეცდომებს. ერთ-ერთ ინტერვიუში სააკაშვილი ნიშნის მოგებით გვამცნობდა, (როცა ბაგაფში არაღიარებული ხელისუფლების სათავეში იყო,) რომ არავითარ შემთხვევაში ბაგაფშს არ დაურეკავდა. ისე დაამთავრა სააკაშვილმა 9-წლიანი მმართველობა, რომ არც უცდია გამოეყენებინა პრეზიდენტის სტატუსი პირდაპირი მოლაპარაკების საშუალების გამონახვისთვის. ამასობაში, გავებით რუსების დაგებულ მახეში, რაც ქვეყანას ცხინვალის დაკარგვის ფასად დაუჯდა. სამწუხაროდ, სააკაშვილის საერთაშორისო ტრიბუნებზე გამოსვლებმა, საერთაშორისო თანამეგობრობის წინაშე პოლიტიკურმა „კეკლუცობამ" რაიმე განსაკუთრებული ვერ შეგვძინა. მართალია, სააკაშვილის პიარის თვალსაზრისით, ეს გამოსვლები ნამდვილად ეფექტიანი იყო, მაგრამ სრულიად უსარგებლო კონფლიქტურ რეგიონებთან ადამიანური ურთიერთობების გაუმჯობესებისთვის და პირდაპირი კავშირების დამყარებისათვის. ამ მხრივ, შეიძლება ითქვას, პოლიტიკურად მნიშვნელოვანი მომენტები ხელიდან გაშვებულია, რამაც აუნაზღაურებელი ზარალი მოგვაყენა. აფხაზებმა, ოსებმა და ქართველებმა ერთმანეთი დავკარგეთ, ამისი აწონვა შეუძლებელია.  ეს იმაზე მეტად ტრაგიკულია, ვიდრე, თუ გნებავთ, ორმხრივი შეთანხმება ძალის გამოუყენებლობის შესახებ,  გნებავთ, ტოპონიმიკის ან პასპორტიზაციის საკითხი. დრო ჩვენს წინააღმდეგ მუშაობს. 21 წელი ისტორიისთვის არაფერია, მაგრამ  ქართულ-აფხაზური ურთიერთობის გაუცხოებისთვის ძალიან ბევრია. ასე რომ უნდა ვიჩქაროთ. ახლა სხვა რეალობაა. დროს თვალი უნდა გავუსწოროთ. ყველა რესურსი უნდა ამოქმედდეს - ჩემი,  ბატონი ზაქარეიშვილის და სხვა მრავალი ადამიანის, მათ შორის, პოლტიკურიც, კულტურულიც, სოციალურიც და სხვა. სწორედ ამაზე ლაპარაკობს  მინისტრი პაატა ზაქარეიშვილი.

- როგორ ხედავთ აფხაზეთის ლეგიტიმური ხელისუფლების როლს კონფლიქტის დარეგულირების საკითხში? განსაკუთრებით ბოლო პერიოდში, როდესაც ახალი ხელისუფლება, მათივე თქმით, კონფლიქტისადმი მიდგომას ცვლის. გავიხსენოთ, თუმდაც პარლამენტში ინიცირებული ცვლილება კანონში ოკუპაციის შესახებ, შერბილებული რიტორიკა და  სხვა ნიუანსები.

- აფხაზეთის ლეგიტიმური ხელისუფლების როლი ძირითადად იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ არ უნდა დავამძიმოთ განწყობა და  სტრატეგიული მიდგომა კონფლიქტის მოწესრიგებისადმი. ეს, რაღა თქმა უნდა არ გმორიცხავს ჩვენს მტკიცე პოზიციას პრინციპულ საკითხებში. აქ ფაქიზი  მუშაობაა საჭირო და არავითარ შემთხვევაში მყვირალა ფრაზებით მანიპულირება. დიახ, სოხუმში იციან, რომ კონფლიქტისადმი  ჩვენი ხელისუფლების მიდგომა შეცვლილია. ეს მათთვის მნიშვნელოვანი მესიჯია. პარლამენტში ინიცირებული ცვლილება კანონში ოკუპაციის შესახებ, არ არის მათთვის უმნიშვნელო საკითხი და სხვა მრავალი ნიუანსი, რომელიც, ჩვენს საერთო სამშვიდობო პროცესს წაახალისებს. რა თქმა უნდა, აფხაზებიც და ოსებიც დააკვირდებიან რა მოხდება აბაშიძე-კარასინის შეხვედრაზე თებერვლის ბოლოს, სადაც საქართველო-რუსეთს შორის სავიზო რეჟიმზე დაიწყება მოლაპარაკებები. ეს პოლიტიკური მომენტების შემადგენელი ნაწილია, რომელიც პროცესს წინ წასწევს და აფხაზების  და ოსების პოლიტიკური ნების შემთხვევაში, შეიძლება ისეთი  ძვრებიც მოხდეს, რომელსაც არავინ ელოდება.

- საჭიროდ თვლით აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მხარეებად აღიარებას? მიგაჩნიათ, რომ ეს წინ გადადგმული ნაბიჯი იქნება კონფლიქტის მოგვარების პროცესში? მაგრამ რას მოიმოქმედებს რუსეთი? როგორი იქნება მისი რეაქცია?

- რუსეთი საქართველოს მხრიდან გაბედული ნაბიჯების გადადგმას ვერ ეგუება. ეს  უწინარესად, ჩვენი ხელისუფლების მხრიდან კონფლიქტისადმი სტრატეგიისა და ტაქტიკის შეცვლას ეხება. იმასაც, რომ ქართული მხარე ამჟამად აბსოლუტურად ღიაა აფხაზეთის  და ოსეთის პრობლემების მოწესრიგებისადმი. როგორც ჩანს, კრემლისთვის ქართული მხარის ასეთი მიდგომა მოულოდნელი იყო. ამიტომაც აღმოჩნდნენ  რუსები აბსოლუტურად მოუმზადებლები მოვლენების ასეთი განვითარებისთვის. ასეთივე მოუმზადებლები აღმოჩნდნენ სოხუმსა და ცხინვალშიც.  რაც უნდა გაგვიკვირდეს. ჯერ-ჯერობით დიდია მათზე რუსეთის გავლენა. ახლა მოვლენები უფრო სწრაფად ვითარდება, ვიდრე ბოლო ათი წლის მანძილზე. მთავარია შეცდომის დაშვება გამოვრიცხოთ.

- მიგაჩნიათ თუ არა, რომ ჟენევას ახალი საერთაშორისო ფორმატი უნდა დაემატოს?  თქვენ როგორ ფორმატს ისურვებდით?

ერთ-ერთ სატელევიზიო გადაცემაში თქვენ ბრძანეთ, რომ „ამ კონფლიქტში ჩვენ ვართმთავარი მოქმედი ფაქტორი, უნდა დავიჯეროთ, რომ აქ ჩვენ ვართ წარმმართველი ძალა.სოხუმში ყოველთვის მესამე ძალას ეყრდნობოდნენ, თბილისშიც მუდამ მესამე ძალის იმედადიყვნენ. ჩვენ აუცილებლად უნდა ვითანამშრომლოთ პარალელურ რეჟიმში აფხაზურ მხარესთან; ყველა დონეზე უნდა აღვადგინოთ გაწყვეტილი კავშირები და საკუთარი ღია და გულწრფელი დამოკიდებულებით განვაგრძოთ სვლა ერთმანეთისკენ".

და კიდევ ერთი ამონარიდი მინდა შეგახსენოთ; „დარწუნებული ვარ, სოხუმში მოსახლეობა ევროკავშირთან დაახლოების წინააღმდეგი არ არის. მათ გაცნობიერებული აქვთ ამ დაახლოების სიკეთე, მაგრამ რუსეთის ფაქტორი მათთვის ჯერ კიდევ მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. ეს რეალობაა, რომელსაც ვერ გაურბიან. თუ პროცესმა წინ წაიწია, ამას უკვე სერიოზული შედეგი შეიძლება მოჰყვეს".

- მადლობელი ვარ შეხსენებისთვის. რა თქმა უნდა, ვეთანხმები იმას, რაც სატელევიზიო გადაცემაში მითქვამს. რაც შეეხება ჟენევას, სამწუხაროდ, ჟენევის შეხვედრები არ არის ქართულ-აფხაზური მოლაპარაკება, (ამას ბატონი ზაქარეიშვილიც აღნიშნავს) ეს უფრო რუსეთ-საქართველოს ფორმატია, იმ განსხვავებით, რომ ჩვენთან ერთად საუბარში მონაწილეობს დასავლეთი, და, რა თქმა უნდა, აფხაზები და ოსები. ასეთი შეხვედრები სრულყოფილი არაა, თუმცა ამ ეტაპზე ის მოლაპარაკების ერთადერთი საშუალებაა და მასზე უარის თქმა არ შეიძლება. ისევე როგორც არ შეიძლება  ჩვენი იმედების დამყარება მხოლოდ ჟენევის შეხვედრებზე.

უკვე აღვნიშნე, რომ ორმხრივი მოლაპარაკებები გამორჩეული და საუკეთესო ფორმატია, მაგრამ მას სჭირდება შესაბამისი გარემო, დრო და  სოხუმის და ცხინვალის პოლიტიკური ნება. ჩვენ ამისთვის მზად ვართ. სინანულით მინდა აღვნიშნო, კიდევ ერთხელ, რომ პოლიტიკური ნება ყოველთვის  სოხუმზე  არ არის დამოკიდებული. მიუხედავად ამისა, ისეთი ვითარებაც გვინახავს, როდესაც სოხუმმა კბილები გამოუჩინა რუსეთს  და საკუთარ პოლიტიკურ ნებას დაუქვემდებარა აფხაზებისთვის მიუღებელი კრემლის ფავორიტი. ეს მოხდა  სერგეი ბაგაფშის არჩევნების დროს, როცა პუტინის კანდიდატი ხაჯიმბა მოსახლეობამ არ აირჩია. კარგი სიგნალი იყო რუსეთისთვის. ასე რომ თუ სოხუმმა მოინდომა და  ნება გამოიჩინა, ჩვენი ურთიერთობები სხვავარად დალაგდება. ეს სწორედ ის იქნება, რასაც ყველანაირად მივესალმებოდი.

რაც შეეხება იმას, თუ რომელ საერთაშორისო ფორმატს ვისურვებდი კიდევ.

გახსოვთ ალბათ, რომ ცხინვალის კონფლიქტს გაეროს და ეუთოს მისიები აკონტროლებდა. ხოლო აფხაზეთის კონფლიქტს გაეროს უშიშროების საბჭო მეთვალყურეობდა. აფხაზები ვერ იტანდნენ ეუთოს. ალბათ იმიტომ, რომ ეუთომ სამჯერ მიიღო დოკუმენტი, რომელშიც აღიარებული იყო ქართველების ეთნიკური წმენდა და გენოციდი აფხაზეთის ტერიტორიაზე. ამიტომ  რუსებმა ყველაფერი გააკეთეს იმისათვის, რომ ეუთოს წარმომადგენლები 1999 წლიდან აღარ შეუშვიათ სოხუმში. დღეს ეს მისიები აღარ მონაწილეობენ აფხაზეთის ტერიტორიაზე კონფლიქტის მოწესრიგების საკითხებში. რატომ? ამ მისიების აკრძალვის მიღმა დგას ისეთი ძალა, როგორიც რუსეთია, რომელიც ნუ დაგვავიწყდება, რომ გაეროს უშიშროების საბჭოს მუდმივი წევრია. ვფიქრობ, ამას კომენტარი არ სჭირდება

- არ ვიცი რამდენად მეჩვენება, მაგრამ ასე გააქტიურებული ჩვენი კონფლიქტების თემა დიდი ხანია არ ყოფილა არც უცხოური, არც რუსული და არც ქართული მასმედიის მხრიდან. იქნებ ეს რაღაცის მანიშნებლია, იქნებ ლოდი ყინულად იქცა, ყინული ლღვობას იწყებს? სენტიმენტებში არ მინდა გადავიჭრა. როგორ ფიქრობთ, ბატონო ვახტანგ, ქართული მედია ცდილობს სანუკვარი სინამდვილედ წარმოადგინოს?

- ეს თავისთავად ძალიან კარგია. თქვენს „მოჩვენებებს" კონფლიქტური საკითხებისადმი დასავლეთის რეაგირებაც აძლიერებს და თემას უფრო მეტად აქტუალურს ხდის. სამწუხაროა, რომ სოხუმსა და ოსეთში არა აქვთ ჯერ გააზრებული, რამდენად მნიშვნელოვანია მათთვისაც თბილისთან პირდაპირი დიალოგი. მაგრამ, ვფიქრობ, რომ უპასუხოდ ჩვენი მცდელობა არ ჩაივლის. ამიტომაც, თქვენ არაფერი მოგჩვენებიათ მიშა, და ამაში მითიური არაფერია. ეს აშკარაა. მახარებს ის, რომ საქართველოში ამ საკითხს აქტუალობა უბრუნდება, რაშიც ჩვენს მედიას დიდი როლი ენიჭება. ალბათ გახსოვთ, 9 წლის განმავლობაში კონფლიქტის მოგვარების საკითხები ლამის 25-ე ადგილზე იყო გადაწეული. უსარგებლო ლაპარაკის გარდა არაფერი გვქონდა. საკითხის ასე წინ წამოწევას არ შეიძლება, რაიმე რეალური შედეგი არ მოჰყვეს. დიდი ოპტიმიზმის უფლებას თავს არ მივცემ, მაგრამ თემა გარკვეულწილად მომწიფდა და ამას შედეგი აუცილებლად უნდა მოჰყვეს.

მიხეილ ჭაბუკაშვილი,
სპეციალურად Abkhazia News-სთვის,
5 იანვარი, 2014 წელი.

წლის ბოლოს ყველა ცდილობს შეაჯამოს განვლილი წელი. ალბათ აქ  შეფასების ის კრიტერიუმებიცაა გასათვალისწინებელი, რომელზეც არცთუ იშვიათად საუბრობენ ფსიქო-ანალიტიკოსები: „დაიწყეთ ნაკლოვანებების აღნუსხვით, ნუ გააზვიადებთ წარმატებულ საქმიანობას, არ გაიმეოროთ საკუთარი და სხვისი შეცდომები. ნუ გაღიზიანდებით, როცა ხალხისთვის  თქვენი გაკეთებული საქმეები არ არის საკმარისი. მთავარი მაინც ხალხის ნდობის მოპოვებაა. თუ თქვენ ამ საგანძურს ფლობთ, ჩათვალეთ რომ გაგიმართლათ. იმიტომ რომ ხალხის ნდობის მაღალი ხარისხი საქმეების წარმატებული კეთების გარანტიაცაა“.

„Abkhazia News“-მა 31 დეკემბერს ინტერვიუ ჩამოართვა  აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელს ბატონ ვახტანგ ყოლბაიას. როგორ აფასებს იგი განვლილ 2013 წელს და რას ფიქრობს აფხაზეთის მთავრობის სამომავლო გეგმების შესახებ, ინტერვიუდან შეიტყობთ.

- ბატონო ვახტანგ, როგორი იყო თქვენი უწყებისთვის 2013 წელი? როგორია 2014 წლის ბიუჯეტი, რით განსხვავდება ის წინამორბედისაგან. მიმდინარეობს რეორგანიზაცია, ოპტიმიზაცია, გამოცხადებულია  კონკურსი ვაკანსიებზე. როგორია მისი ჩატარების მეთოდიკა. ეს არის სამინისტროს რეფორმის 1 ეტაპი? როგორ ფიქრობთ, როგორი უწყება უნდა მივიღოთ რეფორმების განხორციელების შემდეგ?

- დეკემბერი განვლილი წლის მუშაობის შეჯამების თვეა და მეც შევეცდები, თავი რომ არ შეგაწყინოთ, მხოლოდ უმთავრეს ასპექტებზე ვისუბრო. ვილაპარაკო ჩვენს შეცდომებზეც, მოგიყვეთ მთავრობის პრინციპულ პოზიციებზეც, რომელიც ჩვენი სამთავრობო სტრუქტურების საერთო რეორგანიზაციის, რეფორმირებისა და მოდერნიზაციის პროცესს უნდა შეეხოს.

აფხაზეთის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებლის თანამდებობაზე მოსვლისთანავე განვაცხადე, რომ ჩვენი უმთავრესი პრიორიტეტები იქნება ჯანდაცვა, განათლება და კულტურის დარგები. ამგვარ მიდგომას ნაწილობრივ დღევანდელი სიტუაცია და რეალობაც გვკარნახობს. ამიტომაც, 2014 წლის ბიუჯეტი მნიშვნელოვანაწილად სოციალური გავხადეთ, რამაც ახალი დებულების მისადაგების გარდა ახალი მიდგომებიც მოითხოვა.  მაგალითად, წარჩინებული სტუდენტებისთვის 60% გავზარდეთ დახმარება. ჯანმრთელობის დარგში, სადაზღვევო სისტემას, რომელიც ავადმყოფს სრულყოფილ მკურნალობას ვერ უნაზღაურებს, თანხები დავუმატეთ. უფასო წამლებისთვის გამოყოფილი 4000 ლარი 50 ათასამდე გავზარდეთ. ჩვენ ვაფინანსებთ კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის აფხაზეთის სახელმწიფო დრამატულ თეატრს, მოზარდთა თეატრს „თეთრი ტალღა“, აფხაზეთის სახელმწიფო კაპელას, რომელიც ერთ-ერთი საუკეთესოა ევროპაში, სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო ანსამბლს, სპორტულ სექციებს, ქორეოგრაფიულ ჯგუფებს, სამხატვრო ცენტრებს, რომელიც გალშიც გვაქვს გახსნილი. უნდა აღვნიშნო ისიც, რომ გალში კულტურისა და განათლების დაწესებულებებს ვაფინანსებთ. გამოფენების სიხშირის გაზრდის მიზნით, აფხაზი მხატვრები, რომლებიც შესანიშნავ ტილოებს ქმნიან, მიმდინარე წელს 40 ათასი ლარით წავახალისეთ. ეს არ არის დიდი თანხა, მაგრამ ჩვენი ბიუჯეტის კვალობაზე ეს მიდგომა სიახლედ შეიძლება ჩავთვალოთ. არ დაგვვიწყებია თანხების გამოყოფა წიგნების და ჟურნალების გამოცემისთვისაც. ბიუჯეტი უნაკლო არ არის, მაგრამ ძალიან განსხვავდება წინამორბედისაგან. უნდა ვთქვა ისიც, რომ აფხაზეთის უმაღლესმა საბჭომ ეს სიახლე დაინახა და გუშინ პრაქტიკულად ერთხმად დაამტკიცა 2014 წლის ბიუჯეტი. ის დაიდება ჩვენს ვებ-გვერდზე და ხელმისაწვდომი გახდება ყველასთვის. საზოგადოება კი თავად გამოიტანს ვერდიქტს ჩვენი ბიუჯეტის გამჭვირვალობაზე.

აქედან გამომდინარე, სხვაგვარად ვხედავ პრობლემებს, სხვანაირად ვუყურებ რეორგანიზაციის საკითხებს და განსხვავებულად აღვიქვამ თანამშრომლების ადგილს ჩვენს საბიუჯეტო სისტემაში. აფხაზეთის სოფლის მეურნეობის დეპარტამენტმა, ფინანსთა  და  ეკონომიკის სამინისტროებმა ძალიან სერიოზული ნაბიჯები გადადგეს, რაც უახლოეს მომავალში ახალ სამუშაო ადგილებსაც უზრუნველყოფს და მრავალ ნოვაციას დანერგავს. მაგალითად, სოფლის მეურნეობის დეპარტამენტმა და ფინანსთა სამინისტრომ შეიმუშავეს შვიდი პროექტი. შეიძლება ითქვას, დასაქმების ახალი ფორმა მოიფიქრეს. შეიქმნა შვიდი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი, რომელიც აამუშავებს მეცხოველეობის დარგს, შექმნის წანამძღვრებს მცირე ბიზნესისთვის. სამეგრელოში მოვიპოვეთ დაახლოებით ხუთასი ჰექტარი აუთვისებელი მიწა, სადაც საფუძველს ჩავუყრით მეცხოველობის დარგს, საკვები და ინერტული მასალების ბაზის ჩამოყალიბებას. ეს პროექტები გავაცანით მთავრობას და მხარდაჭერაც მივიღეთ. აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ სახელმწიფო უწყბათშორისმა კომისიამ, რომელიც სწავლობს საზღვრისპირა რეგიონების მდგომარეობას, მოიწონა წარდგენილი პროექტები, სწორედ მათთან მოხდა ამ პროექტების პრეზენტაცია. დონორების მოძიებაშიც დაგვეხმარებიან, რომლებიც ამ ნოვაციას დააფინანსებენ. მათი ამუშავების შემდეგ, ჩვენი გათვლებით ათასზე მეტი სამუშაო ადგილი შეიქმნება, რაც ვფიქრობ, ჩვენს ბიუჯეტსაც გააძლიერებს. გაგიმხელთ ერთ სიახლესაც. მიწვეული ვიყავი უკრაინაში, სადაც მოლაპარაკებები მიმდინარეობდა ფონდის ჩამოყალიბების თაობაზე. უკვე მომივიდა ამ ფონდის წესდება, შესაძლოა ის იანვრის პირველ ნახევარში ამოქმედდეს. ფონდის დამფუძნებელთა შორის იქნებიან უკრაინის რადის დეპუტატები, ბიზნესმენები, აღმასრულებელი სტრუქტურების წარმომადგენლები, ასევე შვეიცარიელი და ავსტრიელი ბიზნემენები. ამ ფონდის თანხები მთლიანად მოხმარდება კონკრეტული პროექტების დაფინანსებას. ჩემს დადგენილებას ამასთან დაკავშირებით მალე გამოვაქვეყნებ, სადაც უკვე დეტალებსაც გავასაჯაროვებთ. იმის თქმა მინდა, რომ ახალი მექანიზმის ჩამოყალიბებისთვის ვიღვწით, რომ ხალხი უფრო მეტად იყოს მოტივირებული. მაგალითად, აფხაზეთის ფინანსთა მინისტრმა შეძლო „პრივატბანკის“ ხელმძღავენლობასთან საქმიანი ურთიერთობის დამყარება. დავდეთ მემორანდუმი, რის საფუძველზეც 25 კაცი უკვე დასაქმდა. პირობას გვაძლევენ, რომ 2014 წლისთვის 300-400 ადამიანს დაასაქმებენ. არის პრობლემა სათანადო კვალიფიკაციასთან დაკავშირებით, მაგრამ ვისაც კვალიფიკაცია არ ჰყოფნის, მათ ტრეინინგებს ჩაუტარებენ და მოამზადებენ შესაბამისი თანამდებობებისთვის. სოხუმის უნივერსიტეტთანაც დავდეთ ხელშეკრულება, რის საფუძველზეც კურსდამთავრებულები და მეხუთე კურსის სტუდენტები ჩვენს სამინისტროებში სტაჟირებას გაივლიან, აქედან საუკეთესონი დასაქმდებიან. რეფორმების პირველი ეტაპი განვვლეთ. ახალი ეტაპი კიდევ უფრო რთული იქნება. მას ვერაფერი შეაჩერებს და გაგრძელდება მანამ, სანამ არ მივიღებთ ისეთ მთავრობას და სტრუქტურებს, რომელსაც ექნება სწორი და ორგანიზებული მენეჯმენტი, პროფესიული, შრომისუნარიანი, მზრუნველი და ყაიარათიანი მართვის სისტემა. მხოლოდ ასეთი მთავრობა შეიძლება გამოადგეს ჩვენს მრავალტანჯულ მოსახლეობას, რომელიც იმედის თვალით შემოგვცქერის.

- ყველანი ვხედავდით წლების მანძილზე როგორ ილახებოდა აფხაზეთის მთავრობისა და მისი სტრუქტურების იმიჯი (ავტორიტეტი) დევნილი მოსახლეობისა და ქართული საზოგადოების თვალში. რით იყო ეს განპირობებული? რატომ მოხდა ასე და არა სხვაგვარად? როგორ ფიქრობთ ამ მემკვიდრეობისგან გათავისუფლებას? შეძლებს აფხაზეთის მთავრობა წლების მანძილზე  დაკარგული ნდობის აღდგენას?

- დავიწყებ იმით, რაც არაერთხელ თქმულა: „ძალაუფლება რყვნის, აბსოლუტური ძალაუფლება კი აბსოლუტურად რყვნის“. წარსული 9 წლიანი მმართველობა ყველას ახსოვს როგორი იყო. მმართველობის ფორმა სისასტიკეზე იყო დამყარებული. ვერავინ მთავრობას პასუხს ვერაფერზე მოსთხოვდა. ასეთ დროს, როცა შავსა და თეთრს შორის გამყოფი ხაზი აღარ იკითხება, ვღებულობთ იმას, რაც მივიღეთ. ამ ფონზე  კარგად ჩანდა დევნილთა და დანარჩენი საზოგადოების მკვეთრად უარყოფითი პოზიცია აფხაზეთის მთავრობის მუშაობის სტილისადმი: ბიუჯეტის უკონტროლოდ განკარგვა, კადრების უზომოდ და უსასრულოდ გაბერვა, მეგობარ-ნათესავების თბილ ადგილებზე მოკალათება, მოძველებული, არაადეკვატური და არაპოპულარული სტრუქტურული  მართვის პირობების დამკვიდრება, გარდაქმნებისადმი მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულება. ასეთ პირობებში, რა თქმა უნდა, გავრცელებული აზრი იმის შესახებ, რომ აფხაზეთის მთავრობის მოქმედება არ ემსახურებოდა დევნილი მოსახლეობის სოციალურ და ყოფით ინტერესებს, სრულიად სამართლიანი იყო.

განვლილი 9 წლიანი უმძიმესი მმართველობის პირობებში საქართველომ ბევრი რამ დაკარგა. უდიდესი დამცირებისა და ღირსების შელახვის გზაზე გვატარა, უამრავი დრამატული, ტრაგიზმით აღსავსე წლები შეგვძინა. ეს ძალიან მძიმე მაგალითებია, რომელთა  ანალიზს, ბუნებრივია დღეს არ შევუდგები.

ვფიქრობ, ახალს არაფერს ვიტყვი იმით, რომ დროა მსოფლიოს თვალში, უნიკალური სატრანზიტო ქვეყნის ფუნქცია და გეოგრაფიული მდებარეობა, ჩვენს ქვეყანას სასარგებლოდ და არა საზიანოდ შემოუტრიალდეს, რომელიც ყველას ერთად მიგვიყვანს მოწესრიგებული და დალაგებული ქვეყნის კარიბჭესთან.

ამ ფონზე ჩავიბარე მთავრობა და მისი სტრუქტურები. რა უნდა გვექნა? როგორ მოვქცეულიყავით? ყველაფერი ხელუხლებლად დაგვეტოვებინა და ბედს მივნდობოდით? ის, რაც დროსთან და რეალობასთან სრულიად შეუთავსებელი იყო მოგვეწონებინა? თუ უმაქნისი, მოძველებული სტრუქტურებისგან გავთავისუფლებულიყავით, დაზოგილი თანხებით შეგვექმნა მცირე ბიზნეს-ობიექტები, მოგვეზიდა ქართველი თუ უცხოელი ინვესტორები და მათთან ერთად ახალი იდეებისთვის აგვენთო „მწვანე შუქი“, საფუძველი ჩაგვეყარა სამომავლო ინფრასტრუქტურისთვის, რომელიც სასიცოცხლოდ აუცილებელია ჩვენი მოსახლეობისთვის?

იქნებ რამე გვეშლება კიდეც, და ნამდვილად გვეშლება. შეცდომებს ვუშვებთ, მაგრამ  „ვინც უცოდველია, ქვა პირველად იმან გვესროლოს“.

არაკეთლმოსურნენი ხშირად გვიკიჟინებენ მეც და ჩვენს მინისტრებსაც თანამდებობასთან დაკავშირებით. იმათ გასაგონად მინდა ვთქვა, რომ უფრო წუთიერი არაფერია ამქვეყნად, ვიდრე თანამდებობა. ეს გამოცდილიცაა და დადასტურებულიც. ეს მეც ვიცი და სხვამაც, ამიტომ, ამით მანიპულირებას არავის ვურჩევ.  

რა დაგვხვდა ჩვენ, რამდენიმე მაგალითს მოვიყვან, როგორ უნდა დაგვეტოვებინა რეაგირების გარეშე ჩვენს სტრუქტურაში შემავალი მედია-ცენტრის საკითხი, რომლისთვისაც ყოველწლიურად 250 000 ლარი იყო გამოყოფილი. მიუხედავად ჩემი დაინტერესებისა, ვერავინ გამცა პასუხი, მათ შორის ვერც კონტროლის პალატამ, სად მიდიოდა ეს ფული 7-8 წლის განმავლობაში. თითქოს უნდა შექმნილიყო სიმღერები, ჩატარებულიყო ღონისძიებები, დაწერილიყო მოთხრობები, მაგრამ საბოლოოდ ეს პროდუქტი ვერავინ იხილა. აღარ დავაკონკრეტებ სამინისტროების უსაშველოდ გაზრდილ შტატებს და სტრუქტურებს, რომელთა შენახვაც არც მცირე და არც სოლიდურ ბიუჯეტიან  მინისტრთა კაბინეტს არ შეუძლია. ეს არარენტაბელურია, წამგებიანი და უსისტემოა ყველა თვალსაზრისით. ჯანდაცვის სამინისტროში უზარმაზარი ჰუმანიტარული ტვირთი მოდიოდა დევნილებისთვის. ეს ტვირთი როგორ ნაწილდებოდა ისე, რომ დევნილები საქმის კურსში არ იყვნენ, ასევე არავინ იცის. ამასწინათ ჩვენმა ჯანდაცვის მინისტრმა ქეთევან ბაკარაძემ საქართველოს ჯანდაცვის მინისტრის დავით სერგეენკოს კომისიის მიერ გადმოცემული ჰუმანიტარული ტვირთი ყველა დაინტერესებული პირის თანდასწრებით გაანაწილა. ექიმების და მედპერსონალის სიხარულს და განცვიფრებას საზღვარი არ ჰქონდა, იმდენად დიდი იყო ტვირთის რაოდენობა. მილიონობით ლარის ასეთი ტვირთები ათასობით იყო გამოგზავნილი საერთაშორისო ორგანიზაციებისგან, რომელიც ენგურს გაღმაც და გამოღმაც საკმარისი იქნებოდა. არ შემიძლია არ აღვნიშნო, რომ ახლა საქართველოს ჯანდაცვის სამინისტრო განსაკუთრებით უხვად გვაძლევს ჰუმანიტარულ დახმარებას, რომლის დარიგება და კონტროლიც ჩვენივე მეშვეობით ხდება. ხალხის ნდობა დიდი სიმდიდრეა, რომელიც უნდა დავიმსახუროთ. არის კიდევ მრავალი საკითხი, რომელთა ჩამოთვლაც ძალიან შორს წაგვიყვანს. არ მინდა ძალიან დავამძიმოთ კარს მომდგარი ახალი წელი.

ვფიქრობ, მკაცრი კონტროლის დამყარებით, ყაირათიანი ხარჯვით, ნაბიჯ-ნაბიჯ გავთავისუფლდებით ნეგატიური მემკვიდრეობისგან, რომელიც წილად გვხვდა და რომლისგანაც განთავისუფლება არცთუ იოლია, მაგრამ მაინც შესაძლებელია.

- მიგაჩნიათ თუ არა, რომ აფხაზეთის მთავრობის სტრუქტურების რეორგანიზაცია  და ოპტიმიზაციის პროცესი თანამშრომლებმა აღიქვეს, როგორც პირდაპირი მტრობა და მათ წინააღმდეგ მიზანმიმართული კამპანია? უკმაყოფილო ადამიანების პროტესტის გამოხატვის ფორმები იყო მწვავე და, ერთგვარად, დაუნდობელიც კი. რატომ გახდა მათთვის მიუღებელი თანამშრომლების შერჩევა კონკურსის წესით, რომელიც მოცემული პირობებით კომპეტენციასა და პროფესიონალიზმს უნდა დაეყრდნოს. რამდენად შეძლებთ პროცესის გამჭვირვალედ წარმართვას?

თქვენ სწორად ბრძანეთ, მთავრობის სტრუქტურების რეორგანიზაციის პროცესი ადამიანებმა მტრობად აღიქვეს, რასაც მოჰყვა ჩვენი და პირადად ჩემი მისამართით არაერთი ბრალდება. თანამშრომლები, რომელთაც შეეხოთ რეორგანიზაციისა და აფხაზეთის მთავრობის ზოგიერთი სტრუქტურის ლიკვიდაციის პროცესი, აპროტესტებენ ამ გადაწყვეტილებას და უსამართლობაში გვადანაშაულებენ. არ დააყოვნა გაუგონარი ცილისწამების ტალღამაც, რაც რთული მოსათმენია. მაგრამ  გვაქვს თმენის ვალდებულება და ამას ვერ გადაუვალთ. მე მესმის განაწყენებული ადამიანების. მიმაჩნია, რომ მათ უნდა იბრძოლონ თავიანთი ადგილებისთვის, უნდა იცოდნენ, რომ სამსახური კერძო საკუთრება არ არის და მამა-პაპათაგან არა აქვთ ნაბოძები. დადგა დრო, როცა სამუშაო ადგილი უნდა მოიპოვო საკუთარი კომპეტენციისა და პროფესიონალიზმის ფარგლებში. „მარადიული“ ადგილები საჯარო უწყებებს არა აქვთ და არც მომავალში ექნებათ. დრომ და გამოცდილებამ გვიჩვენა, რომ თუ თანამშრომელი წლების მანძილზე ვერ უძღვება თავის საქმეს, ვერც მომავალში შეძლებს რაიმეს გაკეთებას. სამწუხაროდ, რეფორმას, სიკეთის გარდა, მტკივნეული ადგილებიც ახლავს, რომელიც რთული გადასალახია. მით უმეტეს, როცა ისეთ უწყებას ეხება საქმე, როგორიც აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობა და მისი სტრუქტურებია. აქ ხომ ათასობით ადამიანია, რომელიც ყოველდღიურად მოელის ჩვენგან არა სიტყვებით თამაშს, ჭორებით გამასპინძლებას, ტყუილ-მართლის ერთმანეთში გადახლართვას, „მე ყველაზე უკეთესი ვარ-ით“ თავის მოწონებას, სამშობლოსა და პატრიოტიზმზე გულში მჯიღის ცემას, დაუსრულებლად „უჩემოდ ვით იმღერეთა-ს“ ძახილს, არამედ კონკრეტული, წლების მანძილზე გაყინული საქმეების მოგვარება-მოწესრიგებას. არა სიყალბის და სიცრუის იარაღით დემაგოგიის დანერგვას, არამედ დევნილთა პრობლემების გაზიარებას და მათი ხვედრის სიკეთისკენ შემობრუნებას. ეს კი მოითხოვს ყოველდღიურ რუტინასთან შერკინებას, დღე-ღამის გასწორებას და იმ ბარიერების მოხსნას, რომელთა არსებობაც აუტანელს ხდის აფხაზეთიდან გამოდევნილი მოსახლეობის ყოვედღიურობას.

ჩვენი პოზიცია რეორგანიზაცია-ოპტიმიზაციის თაობაზე პრინციპული და შეუვალია.

სამართლიანობა ბოლომდე რომ იყოს დაცული, ამას კონკურსის პირობები განსაზღვრავს, რომლის თაობაზეც ძალიან ბევრი ვიკამათეთ. ჩავრთეთ იურისტები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და სხვა სტრუქტურები, რომ ყოველგვარი გადაცდომა თავიდან აგვეცილებინა. რომ კონკურსის გამჭვირვალობა ყველასთვის მისაღები ყოფილიყო. კამერების დამონტაჟებაზეც ვფიქრობთ, გაუგებრობების თავიდან ასაცილებლად. კონკურსი ღია და საყოველთაო იქნება. მაგრამ საკონკურსო შერჩევის დროს, რა თქმა უნდა, დევნილს მიენიჭება უპირატესობა. იმასაც დავუმატებ, რომ თუ საქმე ეხება მაღალი კვალიფიკაციის კადრს, აქ არავის მოვერიდებით და სამსახურში ავიყვანთ. თუ ერთ დონეზე დგას დევნილის და არადევნილის კომპეტენცია, მაშინ, დევნილს  ენიჭება უპირატესობა. ისიც უნდა ვაღიარო, რომ საკონკურსო მოთხოვნებში არის კაზუსები, მაგალითად, უნდა იყოს 21 წლის და ფლობდეს მაგისტრის ხარისხს, 2 წლიანი გამოცდილებით - ეს სასაცილოა. ჩემი აზრით, საატესტაციო მოთხოვნებს უნდა გადახედონ იმათ, ვისაც ეს ხელეწიფება. ჯანმრთელობის სამინისტრო 9 თანამშრომლით შევამცირეთ. ბუნებრივია, ყველამ მიიღო ორი თვის კომპენსაცია. მიუხედავად ამისა, მათ კონკურსში მონაწილეობა  თავისუფლად შეუძლიათ. ჩვენ მიერ აყვანილი კადრები, მაგალითად, ისევ ჯანმრთელობის სამინისტროში, საკონკურსო თანამდებობებად ითვლება და ისინიც აუცილებლად გაივლიან კონკურსს. თუმცა, თავი რომ არ შეგაწყინოთ, კონკურსის პირობები ჩვენს ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდება და ვისაც სურვილი აქვს, ყველას შეუძლია გაეცნოს. მხოლოდ იმას დავამატებ, რომ არა გვაქვს იმის ფუფუნება, არაკვალიფიციური კადრი შევინახოთ. ყველაფერი კონკურსით გამოიცდება. გარწმუნებთ, არავის დავუკარგავთ ცოდნას და გამოცდილებას. თუ კონკურსი არ გაუმართლებთ, მათზე ზრუნვას არ მივატოვებთ. შევეცდებით მათ სხვა ადგილები გამოვუნახოთ.

აქვე მინდა ერთი აღიარებაც გავაკეთო, რომელიც რა თქმა, უნდა შემჩნეული აქვთ ჩემს თანამშრომლებს. მუშაობის დროს სიხისტე მახასიათებს, ამას ვაღიარებ. არც უშეცდომო ვარ. თუმცა მაქსიმალურად ვცდილობ, ვიყო სამართლიანი და ობიექტური, მაგრამ ხანდახან ეს ძალიან რთულია, მით უმეტეს, დღევანდელ პირობებში. სამწუხაროდ, ვერც ისეთი პრინციპული ვარ, როგორიც საჭიროა. თუმცა სრულყოფილებასა და უცოდველობაზე პრეტენზია არა მაქვს.

- ბატონო ვახტანგ, როგორ შეხვდება 2014 წელს დევნილი მოსახლეობა?

უფრო მეტად იმედიანი იქნება 2014 წელი. მიუხედავად იმისა, რომ ეს სიტყვა მათ უკვე გვარიანად აღიზიანებთ, იმედი მაინც ბოლოს კვდება. ჩვენ, დევნილები, ხშირად იმაზეც ვფიქრობთ, ყველა კარგად ხომ არ ცხოვრობს, ყველას  ხვედრი ხომ მოლხენა არ არის. ხვალ ახალი წელი დადგება ახალი იმედით, მოლოდინით და ცვლილებით აღსავსე.  მაგრამ დევნილის მთავარი მოლოდინი იცით რა არის? შინ დაბრუნება. ისინი ფიქრობენ, რომ აფხაზეთში დაბრუნებით დავიწყებას მიეცემა მათი ცხოვრების მძიმე ეპიზოდები. იმედი მაქვს, 2014 წელს სოციალური კუთხით მაინც გვექნება უკეთესობა. იმისიც მწამს, წეღან რაც გაგიზიარეთ სიახლეების და ნოვაციების თვალსაზრისით, ვფიქრობ,  სიკეთეს მოუტანს ყველას, და ჩვენც ცოტაოდენ შვებას ვიგრძნობთ. როცა დევნილებს ვხვდები, მუდამ მაოცებს მათი თვისება. გაგლანძღავენ, გაგთათხავენ, არ დაგინდობენ, ყველა ცოდვას მოგაწერენ, მაგრამ მოკვდებიან და მცირე პურ-მარილს  მაინც გაგიმართავენ. ქვეყანა რომ დაიქცეს, ისე არ გამოგიშვებენ. ასეთი სითბოთი და სიყვარულით არის განათებული ამ ადამიანების გული. ბოლო დღეებში ძალიან ბევრი შეხვედრა მქონდა, ყველგან მინდოდა მიმესწრო, ყველა დამეიმედებინა. უკვე მესამედ ვხვდები შვილდაკარგულ დედებს. პირველად შევხვდი პირველი ჯგუფის ინვალიდებს, ამპუტანტ-სპორტსმენებს და მრავალ სხვა ადამიანს. მაგრამ ამ შეხვედრებიდან ერთმა მაინც სულით ხორცამდე შემძრა. შეზღუდული შესაძლებლობის ბავშვებთან შეხვედრას ვგულისხმობ. ასეთმა სილაღემ, თავისუფლებამ, გულწრფელობამ და პირდაპირობამ სხვა სამყაროში, სხვა განზომილებაში გადამიყვანა. ისეთი სიხარული მომანიჭეს თავიანთი სითბოთი, რომელიც, სიმართლე გითხრათ, დიდი ხანია არ განმიცდია. ეს შეხვედრები კიდევ უფრო მაახლოვებს მოსახლეობასთან. უფრო კარგად მესმის მათი ჭირ-ვარამი. ერთმა არასამთავრობო ორგანიზაციამ ტყვარჩელიდან და ოჩამააჩირიდან აფხაზი ბავშვები ჩამოიყვანა, რომლებთან შეხვედრამაც დიდი კმაყოფილება მომგვარა. და კიდევ,  ჩვენს მოსახლეობას მინდა გავუზიარო ჩემი შეხედულება, რომელიც კარგა ხანია მაწვალებს. მიმაჩნია, რომ არ შეიძლება ასეთი გაუთავებელი ბრძოლა დიპლომისთვის, რომლის მიღების შემდეგაც დღევანდელი სიტუაცია არაფერს გთავაზობს. მირჩევნია გვყავდეს კარგი დურგალი, კალატოზი, სანტექნიკოსი, მკერავი და სხვა პროფესიის ხელოსნები, ვიდრე დიპლომირებული არაპროფესიონალი მასწავლებელი, იურისტი, ექიმი და მრავალი სხვა, რაც უფრო მეტი ბოროტებაა, ვიდრე სიკეთე. ამიტომაც, ყველა ნოვაციას, სიახლეს, შემოქმედებით მიდგომას გზას ვუხსნი შეძლებიდაგვარად, რომ არ ჩამოვრჩეთ, არ ვიქცეთ ქვის ხანის ადამიანებად, არ შევეგუოთ უძრაობას, ხელები არ ჩამოვყაროთ და ვიფიქროთ პროგრესზე, რომელიც სადაცაა კარს მოგვადგება. ვგულისხმობ ახალ წელს, რომელიც ტრადიციულად ყველაფერ ახალთან და ცვლილებებთან ასოცირდება. და ბოლოს, მინდა ახალი 2014 წელი მივულოცო ჩვენს ხალხს, ენგურს გაღმაც და გამოღმაც, ჯანმრთელობა, სიკეთე, ხვავი და ბარაქა არ მოკლებოდეთ მათ ოჯახებს. მინდა მივულოცო ახალი წელი ჩემს მეგობრებს აფხაზეთში. მშვიდობა და ბედნიერება დაებედოთ მათ.

მინდა ახალი წელი მოგილოცოთ თქვენც მიშა, რომელმაც ამდენი დრო დამითმეთ. წარმატებას გისურვებთ, პროფესიულ წინსვლას და გამარჯვებას. ჯანმრთელობას, სიკეთეს და ბედნიერებას.

- დიდი მადლობა ბატონო ვახტანგ ინტერვიუსთვის. გილოცავთ ახალ წელს, მრავალს დაესწარით.

მიხეილ ჭაბუკაშვილი,
სპეციალურად Abkhazia News-სთვის
31 დეკემბერი, 2013წელი

ვახტანგ ყოლბაია - აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი და ქეთევან ციხელაშვილი - რეინტეგრაციის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის პირველი მოადგილე ჟენევის მოლაპარაკებების 26-ე რაუნდისა და კონფლიქტის რეგიონებში შექმნილი სიტუაციის შესახებ საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ თოქ-შოუში "არგუმენტების დრო" საუბრობენ.

ჟენევაში მიმდინარე მოლაპარაკებების თაობაზე და აფხაზეთის მთავრობის მიერ დადგეგმილ რეფორმაზე „ჯი-ეიჩ-ენს" ექსკლუზიურად ესაუბრა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე ვახტანგ ყოლბაია.

- ბატონო ვახტანგ როგორ მიმდინარეობს მოლაპარაკებები?

- მოგეხსენებათ მოლაპარაკებები ორ ჯგუფში მიმდინარეობს. პირველ ჯგუფში რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია საკმაოდ ცხარე დებატებია. მეორე ჯგუფში იხილება ჰუმანიტარული საკითხები და პრობლემბი, რომელიც ახლავს ამ კონფლიქტებს. აფხაზეთთან მიმართებაში ჩვენ საუბარი გვქონდა იქ არსებულ ვითარებაზე, კრიმინოგენულ სიტუაციაზე. მოგეხსენებათ, რომ 30-ზე მეტი შემთხვევაა, რომელშიც 40-მდე პირი მონაწილეობს, როდესაც ადამიანები გატაცებულნი არიან გამოსასყიდის მიღების მიზნით.ასვე მოგეხსენებთ, რომ არის იქ მცხოვრები ადამიანების გადაადგილების პრობლემა. ამას დაემატა პასპორტიზაცის საკითხი, სოფლებისათვის სახელების გადარქმევის საკითხიც. ამ და სხვა თემებზე რა თქმა უნდა იყო საუბარი.

- მიიღეთ თუ არა თქვენს დასმულ საკითხებზე დამაკმაყოფილებელი პასუხები?

- გეტყვით, რომ ჩვენთვის დამაკმაყოფილებელი პასუხები ვერ თუ არ მივიღეთ. მაგრამ ფაქტია, საკითხების ნუსხა ისეთნაირად ყალიბდება, რომ რაღაც აუცილებლად გადასაწყვეტია.

იყო მსჯელობა ისეთ საკითხებზე როგორიცაა ჯანდაცვის პრობლემები, ბავშვებისათვის სწავლის ნორმალური პირობების შექმნის შესახებ. მოგეხსენებათ, რომ არის შემთხვევები, როდესაც ბავშვები ვერ ახერხებენ სკოლაში წასვლასაც კი. მაგალითად ფიჩორის ერთი სოფლიდან განმუხურში გადმოსვლაში უშლიან ხელს. იგივე ხდება მუჟავაშიც და ზედა სოფლებშიც. წარმოიდგინეთ, რომ ბავშვებს სკოლაში მისავლელად უწევთ რუსეთის საგუშაგოს გავლა. არის შემთხვევები, როდესაც მათ არ აქვთ შესაბამისი საბუთები და სკოლაში არ უშვებენ და ბავშვები მალულად გადადიან ხოლმე.

ეს პრობლემები არსებობს და ამაზე მკაფიო პასუხი მათი მხრიდან არ გვაქვს. ამიტომ გაჩნდა ასეთი წინადადებაც, რომ ჩვენი ოპერატიული რეაგირების თვალსაზრისით, წარმომადგენლები დასხდნენ და გაიარონ ეს საკითხები. თუნდაც ის, რომ შესაძლოა, ადამიანს შეექმნას ჯანმრთელობის პირობლემები, გადმოსაყვანი იყოს სამკურნალოდ და შესაბამისი დახმარების აღმოსაჩენად. ამ დროს, ისეთი საკითხების გამო, რომელიც ვითომ ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესებს მოიცავს, შექმნილ ბარიერებს ეწირება ადამიანის სიცოცხლე. სწორედ, ამ გარემოების გათვალისწინებით ჩამოყალიბდა წინადადება ოპერატიული რეაგირების წარომადგენლობის ჯგუფის შესაქმნელად.

- რამდენადაც ცნობილი გახდა ცხინვალის დე-ფაქტო ხელისუფლება წარსდგა უცნაური ინიციაივით.

- მინდა გითხრათ, რომ დიალოგი აფხაზურ მხარესთან უფრო მშვიდ და საქმიან ვითარებაში მიმდინარეობს. ცხივალის დე-ფაქტო ხელისუფლების წარმომადგენლებისგან კი არის გარკვეული დაძაბულობა. დიახ, ოსურმა მხარემ დააპირა ფილმის ჩვენება, რომელიც რამდენადაც ცნობილია აგებულია იმ ინცინდენტებზე, რომელსაც თითქოს ადგილი ჰქონდა მათ კონტროლირებად ტერიტორიაზე და თითქოს ფილმით უნდა დადასტურდეს პროვოკაციები ჩვენი მხრიდან. რა თქმა უნდა ეს ფაქტი იმდენად გამომწვევი იყო, რომ ამაზე რეაგირება საერთაშორისო წარმომადგენლება გააკეთეს. თუმცა ცხივალის დე-ფაქტო ხელისუფლების წარმომადგენლები ამ დრომდე მოითხოვენ ფილმის ჩვენებას.

- პირველ ჯგუფში ცხარე დებატები რა საკითხების ირგვლივ მიმდინარეობს?

ეს ძირითადად პოლიტიკური საკითხებია. სხდომას თავიდან არ ესწრებოდა რუსეთის დელეგაციის ხელმძღვანელი გრიგორი კარასინი და ის მოლაპარაკებებს შემოუერთდა დღის მეორე ნახევარში. პირველ ჯგუფს ჩვენგან საგარეო აქმეთა მინისტრის პირველი მოადგილე დავით ზანკალიანი ხელმძღვანელობს. მთავარი განხილვის თემაა უსაფრთხოების საკითხები. ძირითადი დისკუსია მიდის ცეცხლის განუახლებლობის საკითხის გარშემო.

რუსები არ არიან მზად, რომ ამასთან დაკავშირებით რაიმე გადაწყვეტილება მიღონ. ჩვენი პოზცია ცხადია და ის არაერთხელ იქნა გაჟერებული სხვადასხვა დოკუმენტებში თუ განცხადებებით და ახლა ველოდებით საპასუხო რეაქციას რუსული მხრიდან.

- ბატონო ვახტანგ, არ შემიძლია არ ვისარგებლო შემთხვევით და არ გკითხოთ იმ რეფორმასთან დაკავშრებით, რომლის გატარებასაც გეგმავთ, და რომელმაც გარკვეული უკმაყოფილებაც გამოიწვია. რატომ გადაწყვიდეთ სწორედ ახლა რეფორმის გატარება?

- თქვენ გახსოვთ რა პირობებში მოხდა ჩემი დანიშვნა. ყოფილმა პრეზიდენტმა არ გაითვალიწინა აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს ნება. იყო გარკვეული წინააღმდეგონებიც, ხელის შეშლა. მაგრამ ყველაფერის მიუხედავად ჩვენ ძალიან ბევრი წარმატებული წარმოწყება გვქონდა, რომელიც განვახორციელთ. რატომ ახლა? რეალურად ნორმალური მუშაობის პიროებები მეორე თვეა შეგვექმნა. შესაბამისად, თვით იმ ადამიანებმა, რომლებიც ამ ინიცატივას ეწინააღმდეგებიან კარგად იციან, რომ ცვლილებები აუცილებელია. აქედან გამომდინარე საკითხის გაჭიანურება არანაირად არ შედის არავის ინტერესებში.

- იციან ერთია, მაგრამ ისინი წინააღმდეგნი არიან.

- ამ ვითარებაში დაზარალებული მხარე არ არსებობს. მინდა გითხრათ, რომ ჯერ არავინ გათავისუფლებულა. როცა ცალკეული პერსონალური საკითხი დადგება, ეს ადამიანები კანონის შესაბამისად მიიღებენ კომპენსაციებს. ამავე დროს თანამდებოებიდან თავისუფლდება ყველა და ცალკეული ადამიანები იქნებიან მხოლოდ მოვალეობის შემსრულებლები. შემდეგ ჩატარდება კონკურსი და შეირჩევიან ნამდვილად პროფესიონალი და კომპეტენტური კადრები.

- ეს პროცედურები გასაგებია. მაგრამ არ მიგაჩნიათ, რომ ის მტკივნეულიცაა?

-მითხარით რეფორმა, რომელიც არ არის მტკივნეული ცალკეული ჯგუფისთვის თუ პერსონისთვის. რატომ ჰგონია ვიმეს, თითქოს ჩვენ არ გვესმის, რომ ცალკეული პიროვნების უკან დგანან ოჯახები, არის მატერიალური მომეტიც. მაგრამ თუ საქმის წარმატებას სჭირდება რეფორმა, რა ვქნათ, არ განვახორციელოთ? ჩვენ თითოეული საკითხთან დაკავშირებით დიდ ხნის განმავლობაში გვქონდა მსჯელობა, როგორც შიგნით, ასევე საზოგადოების წარმომადგენლებთან, არასამთავრობოებთან. არ დაგიმალავთ - არასამთავრობების ზოგიერთი წარმომადგენელი უფრო მკვეთრი ნაბიჯების გადადგმას მოითხოვდა ჩვენგან. გეტყვით ერთ რამესაც - კონკურსი ვახსენე და ამ კონკურსში მონაწილეობის უფლება ექნება ყველას, მათ შორის მათ, ვინც დღეს გასატარებელი რეფორმის წინაღმდეგ გამოდის. ჩვენ აქტიურად ვმუშაობთ დევნილთა დასაქმების პროგრამაზეც. ამ დროსთვის, გაფორმებული მემორანდუმის საფუძველზე, უკვე დასაქმებულია 35 ადამიანი და ეს რიცხვი კიდევ უფრო გაიზრდება. დევნილებს შორის არის ძალიან ბევრი ნიჭიერი და პროფესიონალი ადამიანი. ჩვენ ყველას უნდა მივცეთ შანსი გამოავლინოს თავისი ცნოდნა, უნარ-ჩვევები და მათ შორის საუკეთესოებს ვანდოთ ესა თუ ის მიმართულება. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, ჩვენ ღია ვართ ყველა მოაქლაქისთვის, თუ პობლემა არსებობს მზად ვარ დავსხდეთ და განვიხილოთ. ნამდვილად არ გამოვემგზავრებოდი ჟენევაში, რომ მცოდნოდა ადამიანების ერთი ჯგუფი აეროპორტში მოვიდოდა თავისი პროტესტის გამოსახატავად. თუმცა მე დავბრუნდები რამდენიმე დღეში და კიდევ ერთხელ ვიმეორებ მზად ვარ ვიმსჯელოთ ნებისმიერ საკითხზე.

გოჩა მირცხულავა
„ჯი-ეიჩ-ენი",

სად შენდება სახლები დევნილთათვის და რა პროექტები მზადდება მათი დასაქმებისთვის

აფხაზეთის კონფლიქტის ზონებში მცხოვრები ადამიანების ცხოვრების პირობები, თბილისსა და სხვა ქალაქებში გაფანტული დევნილი მოსახლეობის მუდმივი პრობლემები - ქვეყნისთვის ერთ-ერთი ყველაზე მძიმე თემაა. ხელისუფლების ცვლილების შემდგომ, დევნილ მოსახლეობას (და არამარტო) კიდევ ერთხელ ჩაესახა იმედი, რომეს პრობლემა მეტ-ნაკლებად მაინც მოგვარდება... თუ რა პროექტები დაგეგმეს და როგორ წარმოუდგენია აფხაზებთან ჩატეხილი ხიდის აღდგენა, ამის შესახებ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია გვესაუბრება.

- ბატონო ვახტანგ,აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკისსტრუქტურებს ხშირად აკრიტიკებენ, განსაკუთრებით - დევნილები.როგორ ფიქრობთ, რატომ?

- გეთანხმებით. ვაღიარებ, რომ ეს კრიტიკა სამართლიანია, რადგან აფხაზეთის მთავრობა წლების განმავლობაში ვერ თუ არ ამართლებდა იმ იმედებს,რაც დევნილ საზოგადოებას ჰქონდა.ასე იყო აქამდე... ყველაზე მნიშვნელოვანი - დაბინავების პრობლემა წლების განმავლობაში მოუგვარებელი იყო და როდესაც ეს პროცესი დაიწყო, ზოგ შემთხვევაში უსამართლოდ განაწილდა. ამაში აფხაზეთის მთავრობა არ ერეოდა,რადგან წინა ხელისუფლება ამას მათ გარეშე წყვეტდა... საბედნიეროდ,ახლა სიტუაცია უკეთესობისკენ იცვლება. ეს საკითხი ერთბაშად ვერ მოგვარდება, მაგრამ ამჟამად დევნილთა და განსახლების სამინისტროსთან შეთანხმებულად ვმოქმედებთ. აღნიშნულმა სამინისტრომ შეიმუშავა კრიტერიუმები, თუ როგორ უნდა გადანაწილდეს საცხოვრებელი ფართები, რაც ვითარებას შეამსუბუქებს. ასევე, აფხაზეთის მოსახლეობის უარყოფითი განწყობის მიზეზი ისიც იყო, რომ კონფლიქტის მოგვარების საკითხი წლების განმავლობაში ადგილიდან არ დაძრულა.და კიდევ,როდესაც დევნილები პატიმრებივით ვაგონებით მიჰყავდათ და ფოცხოსა და ეწერში ასახლებდნენ, მათ ეს არც გაუპროტესტებიათ.

- ახალმა ხელისუფლებამ რა გააკეთა მათი პირობების გასაუმჯობესებლად?

- დეტალურად გამიჭირდება საუბარი,თუ რისი გაკეთება შევძელით ამ ორი თვის განმავლობაში, მაგრამ მუდმივად ვფიქრობთ, რა და როგორ შევცვალოთ მათთვის, რათა ვაგრძნობინოთ, რომ მათ გვერდით ვართ... ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ, როდესაც დევნილები ამა თუ იმ დაწესებულებაში შეიჭრნენ, დევნილთა და განსახლების სამინისტროში მივედით და მათი გამოსახლება გადავავადებინეთ... მესმის, რომ მათი ცხოვრების პირობები საგრძნობლად არ გაუმჯობესებულა, მაგრამ ჩვენ, ახალი გუნდი სულ ორი თვეა, მოვედით. თავს არ ვიმართლებ, სიმართლეს გეუბნებით. ამ ეტაპზე ჩვენ ვთანამშრომლობთ რეინტეგრაციის საკითხების, სოფლის მეურნეობის, დევნილთა და განსახლების, რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროებთან. აფხაზეთის სტრუქტურების ხელმძღვანელობამ მათ უკვე წარუდგინა გარკვეული პროექტები და იმედი გვაქვს, რომ გაზაფხულიდან ისინი ამუშავდება.

- როდესაც კრიტიკაზე ვსაუბრობთ, ამას კიდევ ერთიმნიშვნელოვანისაფუძველი აქვს: აფხაზეთის ხელისუფლების წარმომადგენლების, სამინისტროსაპარატის თანამშრომლების გულგრილი დამოკიდებულებადა არაკვალიფიციური მიდგომა...

- იძულებული ვარ, ამაშიც დაგეთანხმოთ. აღმასრულებელ ხელისუფლებაში მუშაობის გამოცდილება მაქვს,მაგრამ მთავრობაში მოსვლის შემდეგ, უკვე შიგნიდან დავინახე, რამდენი პრობლემა არსებობს ამ სფეროში. განსაკუთრებით მწვავედ დგას კვალიფიციურობისა და გულისხმიერი მიდგომის საკითხი. არც ბიუროკრატიაზე ვაპირებ თვალის დახუჭვას... ასე რომ, დევნილ მოსახლეობას სახლებს ვერ ავუშენებთ,მაგრამ იქ, სადაც ისინი ამჟამად არიან, ცხოვრების ნორმალურ პირობებს შევუქმნით. რეორგანიზაციის შედეგად, შევამცირეთ ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროები და მათ ბაზაზე ერთი სამინისტრო ჩამოვაყალიბეთ. ასევე გავაუქმეთ ზემო აფხაზეთის საკითხებში მინისტრის აპარატი; საგანგებო დავალებათა სამინისტრო და მის ბაზაზე ვქმნით კომპაქტურ სამინისტროს. ეს იქნება ინტეგრაციისა და სამოქალაქო შერიგების პატარა კოლექტივი, რომელიც მობილური ჯგუფისგან იქნება დაკომპლექტებული. საზოგადოებას ვპირდები, რომ მკაცრად გავაკონტროლებთ სამინისტროების მუშაობის ხარისხს... კომუნიკაციის პრობლემა არსებობს ცენტრალურ ხელმძღვანელობასა და ჩვენ შორის,მაგრამ ეს მათი კი არა, ჩვენი სტრუქტურების ბრალია, - უფრო მეტად უნდა ვიაქტიუროთ და არსებული პრობლემების შესახებ ცენტრალურ ხელისუფლებას მეტი ინფორმაცია მივაწოდოთ.

- ერთ-ერთი მწვავე საკითხია, დევნილების გამოსახლებისა და მათთვისბინების გადაცემის საკითხი. ზოგადად, რამდენად გაქვთსიტუაცია შესწავლილი, სად რა პრობლემა არსებობს?

-არსებობს მობილური ჯგუფი,რომელმაც ეს საკითხი შეისწავლა და 2-3 წელიწადში ეს პრობლემა ამოწურული იქნება. თბილისსა და მის გარეთ, სხვადასხვა რაიონში, ქუთაისში, ბათუმში, ფოთში, ზუგდიდში შენდება საცხოვრებელი კორპუსები, სადაც დევნილების გადანაწილება მოხდება...მესმის, რომ დევნილებისთვის საცხოვრებელი ადგილის კიდევ ერთხელ შეცვლა მტკივნეული და ფსიქოლოგიურად რთული პროცესია, მაგრამ ისიც ცხადია, რომ ყველას ერთად ჩასახლება შეუძლებელია... მწვავედ დგას უმუშევრობის პრობლემაც და ვაპირებთ, შევიძინოთ მიწის ნაკვეთი; კონკრეტულ კომპანიებს ვერ დავასახელებ, მაგრამ მათთან ერთად, ფინანსთა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროებმა შეიმუშავეს 7 პროექტი, რომლის ფარგლებშიც მუშახელის მოძიება,სოფლის მეურნეობის პროდუქტისა და ინერტული მასალების მიღება-წარმოება და სხვა სახის სამუშაოები იგეგმება. ვაპირებთ, 2014 წელს 1 000-მდე ადამიანი დავასაქმოთ. ისინი ადგილზე შეისწავლიან საქმესაც... ასევე, ეკონომიკის სამინისტროსთან ერთად, ვმუშაობთ სასათბურე მეურნეობებზეც; გვინდა,მიტოვებული სათბურები აღვადგინოთ... ასე რომ, ეს მოკლე ხანი გულხელდაკრეფილი არ ვყოფილვართ.

- გალის მოსახლეობა მწარედ ხუმრობს,- „ნახევრად დევნილები" ვართო: მათარ აქვთ უსაფრთხოების გარანტიები, ხარისხიანი ჯანდაცვა, განათლება...

- 91-იან წლებში, როდესაც გალში არჩევნები ტარდებოდა, ცენტრალურმა ხელისუფლებამ ჩარევა მოინდომა, რამაც ვითარების ესკალაცია გამოიწვია... გალელებმაყ ველაზე კარგად იციან, რა უნდა გააკეთონ. როდესაც ისინი დაბრუნდნენ,ზოგმა მოღალატეც უწოდა, რაც პარლამენტის ტრიბუნიდანაც გავაპროტესტეთ. კიდევ ერთხელ მადლობას ვუხდი მათ,რომ საფლავებს სიცოცხლის რისკის ფასად უვლიან,ჩვენს კერასა და გენოფონდს ინარჩუნებენ. ისინი არიან ქართველებსა და აფხაზებს შორის ხიდი, რომელიც სწორი მუშაობით თანდათან უნდა აღვადგინოთ. გალის რაიონი კი მშვიდობის ზონა უნდა გახდეს... ასე რომ, ამ ეტაპზე, ქართულ მხარეს მხოლოდ ის შეუძლია ხელოვნურად არ დაძაბოს ვითარება. დიახ, მათ არ აქვთ უსაფრთხოების გარანტიები, სრულფასოვანი ჯანდაცვა და განათლება და სწორედ ამიტომ არიან განსაკუთრებით დასაფასებელი... ამ დროისთვის გალის რაიონში 17 ობიექტი გვაქვს, რომელსაც ჯანდაცვის სამინისტრო ამარაგებს მედიკამენტებითა და ინფრასტრუქტურით. გარდა ამისა, არის პროექტები, რომლის ფარგლებშიც ისინი ენგურს გამოღმაც გადმოდიან სამკურნალოდ, რაც საკმარისი არ არის...

- რაც შეეხება განათლების საკითხს: რამდენადაც ვიცი, იმ ე.წ.საზღვრისპირა სკოლებში ქართული სახელმძღვანელოების შეტანა დაგვიანდა.რა გახდა ამის მიზეზი და ამ დროისთვის რა მდგომარეობაა?

- ეს ძალიან ფაქიზი თემაა... ჩემს ხელთ არსებული ინფორმაციით, ახლა მხოლოდ რამდენიმე სკოლას აქვს წიგნების პრობლემა და ისიც მოგვარების პროცესშია.

- ყველაზე მთავარ საკითხს მივადექით- აფხაზეთის კონფლიქტისმშვიდობიანი გზით მოსაგვარებლად, პრიორიტეტული გახდაა ფხაზებთანპირდაპირი კონტაქტი. რა ნაბიჯები გადაიდგა ამ მიმართულებით?

- საკითხის ამ გზით მოგვარება ჩემთვის ყოველთვის პრიორიტეტული იყო. ერთ-ერთ ტელევიზიაში სტუმრად ყოფნისას, მაყურებელმა დარეკა და მითხრა: ვახტანგ, შვილო, გთხოვთ, აფხაზებთან ნდობის აღსადგენად თქვენი შესაძლებლობები გამოიყენეთო... კონკრეტულ პერსონებს ვერ დავასახელებ, მაგრამ რამდენიმე ადამიანი,რომელიც აფხაზეთში ხელმძღვანელ თანამდებობაზეა ან არასამთავრობო სექტორში მუშაობს, ჩემი დიდი ხნის მეგობარი და თანამშრომელია.ზოგთან ახლაც მაქვს ურთიერთობა, ზოგთან, გასაგები მიზეზების გამო, გავწყვიტე, მაგრამ არა - სამუდამოდ... ჟენევის მოლაპარაკებების მორიგ რაუნდზე შევხვდი იმ ახალგაზრდა აფხაზებს, რომელთა მშობლებთანაც ვმეგობრობდი და შევატყვე, რომ ჩემი დანახვა გაუხარდათ. არც იმის უარყოფა შეიძლება, რომ მათ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის არსებობა აღიზიანებთ, მაგრამ ყველა იმედი ამოწურული არ არის. მესმის, ახალგაზრდების ერთი ნაწილი აგრესიულად არის ჩვენს მიმართ განწყობილი, რაც იმით აიხსნება რომ ისინი „დამოუკიდებელ აფხაზეთში"ცხოვრობენ, ქართველების გარემოცვაში არ გაზრდილან, ქართველი მეგობრები არ ჰყოლიათ, პირიქით, მუდმივად ესმოდათ, რომ ქართველი - მტერია, მაგრამ მუშაობას მაინც აქვს აზრი... ჩვენ არ ვაპირებთ, აფხაზეთში თავქუდმოგლეჯილი შევიჭრათ. პირიქით, თანმიმდევრული, ფრთხილიდა გააზრებული ნაბიჯები გვჭირდება, სწორი მიდგომა და მოთმინებაა საჭირო და ყველაფერი მოგვარდება. გაულღობელი ყინული არ არსებობს... იმედიანი განწყობის საფუძველი ნამდვილად არსებობს. ახალი ხელისუფლების მიერ რიტორიკის შეცვლა, საქმის კარგი დაწყების საფუძველია...  დიახ, ეს პრობლემა ერთ-ორ დღეში ვერ მოგვარდება, მაგრამ მოთმინებამ, სწორი და თანმიმდევრული პოლიტიკის მოტივაცია არ უნდა დაგვიკარგოს. პოლიტიკა მოთმინების გამოცდაც არის და არ უნდა დავიღალოთ...

- ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის მშვიდობიანად მოგვარებაზე საუბრისას,რატომღაც სახალხო დიპლომატია ავიწყდებათ...

- დიახ, ამ ჩიხურ ვითარებაში განსაკუთრებით რუსეთის ფაქტორის გათვალისწინებით, ყველაზე მნიშვნელოვანი - სახალხო დიპლომატიის აღორძინებაა. ამ ორ ხალხს შორის, რომელთაც საერთო ფესვები და რამდენიმესაუკუნოვანი თანაცხოვრების ისტორია აქვთ, განხეთქილება სამუდამო ვერ იქნება... ასე რომ, მნიშვნელოვანია არასამთავრობო სექტორის როლიც, რომელიც საგანმანათლებლო, სოციალურ და კულტურულ პროექტებზე იმუშავებს. საქართველოს ხელისუფლებიდან ამის პოლიტიკური ნება არსებობს და ხალხი ერთმანეთთან მისასვლელ გზას ყოველთვის იპოვის, რადგან, ოგორც უკვე აღვნიშნე, ქართველებსა და აფხაზებს საერთო ფესვები გვაქვს.

- ქართველ საზოგადოებაში მწვავე კამათის საგანია, აქვს თუ არა აფხაზეთისქართველ მოსახლეობას ადგილობრივი აფხაზებისთვის ბოდიში მოსახდელი.თქვენ რას ფიქრობთ ამის შესახებ?

- ვერ გავიზიარებ ამ პოზიციას: აფხაზეთში აფხაზები დაჩაგრული არასდროს ყოფილან და ჩვენგან, ქართველი მოსახლეობისგან ქედმაღლური დამოკიდებულება ვერ იქნებოდა, ვინაიდან მოსახლეობის 43 პროცენტი შერეული ოჯახები იყო... არ მინდა, წარსულს მივუბრუნდე და წრეზე ვიტრიალოთ, მაგრამ აფხაზების მხრიდან უკმაყოფილება 90-იან წლებში არ დაწყებულა; 1946 წელსაც იყო გამოსვლები. შემდგომ კი, დროთა განმავლობაში, ხან აქტიურდებოდა, ხანაც ჩაწყნარდებოდა... 1989 წელს ერთ-ერთ შეტაკებას ეროვნულ-განმათავისუფლებელი გმირის,  ვოვა (ვლადიმერ) ვეკუას სიცოცხლე შეეწირა... არც იმის უარყოფა შეიძლება, რომ თბილისიც ყოველთვის არ იყო მართალი. ბევრმა დღესაც არ იცის,რა პრობლემები ჰქონდათ აფხაზებს და ამაზე ზერელედ მსჯელობს... მაშინ აფხაზები იმას აპროტესტებდნენ, ყველა საკვანძო საკითხი თბილისში წყდებოდაო. ხშირად წამოგვაძახებდნენ, - თბილისისკენ გქონდათ თვალები მიპყრობილიო... მაგრამ მოდი, ნუ მივუბრუნდებით წარსულს. ორივე მხარეს გვქონდა შეცდომები და ორივე მხარეს აქვს თავისი სიმართლე. ბოდიში ქართველებმა და აფხაზებმა ერთმანეთს უნდა მოვუხადოთ, რომ ყველაფერი გავაკეთეთ, რაც „დიდი პოლიტიკის" გეგმაში შედიოდა. ახლა კი, მთავარია, კიდევ ერთი შეცდომა არ დავუშვათ, მით უმეტეს, რომ გამოცდილება გვაქვს.

ლალი პაპასკირი
ჟურნალი „გზა"

09 დეკემბერი, 2013, 15:30 - 16:25;
წამყვანი: მანაგაძე ირაკლი, ფოფხაძე გიორგი, გახოკიძე მაცაცო, ზაალიშვილი სოსო;
სტუმარი: ყოლბაია ვახტანგ.

"გურია NEWS"

საქართველოს ახალ მთავრობას კონფლიქტურ რეგიონებთან სიტუაციის მოგვარების მშვიდობიანი კურსი აქვს არჩეული. როგორ აპირებს თანამშრომლობას აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობა ახალ ხელისუფლებასთან, რა რეორგანიზაციები მიმდინარეობს უწყებაში და რა ახალი სამოქმედო პროგრამები არსებობს დევნილებთან დაკავშირებით, ამის შესახებ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია გვესაუბრება.

_ ბატონო ვახტანგ, მთავრობის ცვლილებასთან ერთად, რა ცვლილებებია აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობაში?

_ ჩვენი სამოქმედო პრიორიტეტები დღეს განსხვავებულია. ვინაიდან, საბედნიეროდ, ქვეყანაში სიტუაცია შეიცვალა. წლების განმავლობაში დევნილი ხელისუფლება, ვერაფერს აკეთებდა იმ სტრუქტურებთან დაპირისპირების გამო, რომელთაც რეალურად უნდა ეკეთებინათ საქმე. ეს იყო დევნილთა, რეინტეგრაციის და სხვა სამინისტროები, რომლებზეც მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული დევნილთა ეკონომიური და სოციალური მდგომარეობა. ამიტომ, დევნილთა მთავრობა საერთო კონტექსტიდან ამოვარდნილი ჩანდა.

1 ოქტომბრის შემდეგ რეალური ღონისძიებების დაგეგმვის საშუალებები გაჩნდა. დევნილთა, რეგიონული ინფრასტრუქტურის და განვითარების, სოფლის მეურნეობის და სხვა სამინისტროებთან ერთად, რომლებიც დევნილთა შრომით მოწყობას, ჯანდაცვის პრობლემების გაუმჯობესებას, სამუშაო ადგილების შექმნას და მრავალ სხვა საკითხს ეხება.

სწორედ მათი განხორციელებისთვის იღვწის ახლა ჩვენი მთავრობა. ვფიქრობთ, არც შედეგი დააყოვნებს. რამდენიმე მაგალითიც შემიძლია მოგიყვანოთ:

დევნილთა სამინისტროსთან მოლაპარაკების შედეგად, სოხუმის უნივერსიტეტთან ხელი მოვაწერეთ ერთობლივ მემორანდუმს, რომელიც მესამე-მეოთხე კურსის სტუდენტებს ჩვენს სტრუქტურებში სტაჟირების გავლის საშუალებას აძლევს; ასეთივე მემორანდუმი გაფორმდა "პრივატ ბანკთან", რომელმაც თავის სისტემაში უკვე 20-მდე ახალგაზრდა სპეციალისტი დაასაქმა; იგეგმება ასევე 300-დან 500-მდე ახალგაზრდის სტაჟირება "პრივატ ბანკში", რომლებიც მემორანდუმის თანახმად, შემდეგ ამავე ამავე სტრუქტურაში დასაქმდებიან.

რეგიონული განვითარების და ინფრასტრუქტურის მინისტრ დავით ნარმანიასთან ერთად, რომელიც ახლა თბილისის მერობის კანდიდატად წარადგინეს, ვმუშაობთ რამდენიმე პროექტზე. საკითხი ეხება უშუალოდ შრომით წარმოებას და დევნილთა დასაქმებას, რაც ყველაზე მტკივნეული და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია დევნილთათვის.

რეორგანიზაცია დაწყებულია ჩვენს აპარატშიც. ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროები გავაუქმეთ. ჩვენი მთავრობის სტრუქტურებში ისინი ყველაზე არარელევანტური, შესაბამისად, ახალ რეალობაში, რეფორმების გატარების გზაზე, ზედმეტნი აღმოჩნდნენ, რასაც ვერ ვიტყვი ამ სტრუქტურებში დასაქმებულ ადამიანებზე. მათ მიეცემათ საშუალება საკუთარი ნიჭისა და შესაძლებლობების რეალიზება მოახდინონ. ამის შესაძლებლობას ჩვენ მათ მივცემთ, თუ საჭირო გახდება გადამზადების გზებსაც მივმართავთ, რათა მათი დასაქმება სწორი მეთოდებით მოხერხდეს.

_ რა გამოწვევების წინაშე დგას დღეს აფხაზეთის მთავრობა და რა არის თქვენი სამოქმედო პრიორიტეტები?

_ კონფლიქტის მოგვარება არის ერთ-ერთი პრიოტიტეტი საქართველოს მთავრობისთვის. ეს აფხაზეთის მთავრობისთვისაც მთავარი გამოწვევაა. ჩვენ უნდა ვიმოქმედოთ იმგვარად, რომ ხელი შევუწყოთ ხელისუფლების მიერ დეკლალირებულ კურსს. ხალხს ნდობა აქვს დაკარგული აფხაზეთის მთავრობის მიმართ. ამის გამოსწორება სასწრაფოდ უნდა მოხდეს. ჩვენ ამ გამოწვევას ვღებულობთ.

რაც შეეხება უშუალოდ კონფლიქტის მოგვარებას, მთავარ პრობლემას სოხუმი დღეს დევნილების დაბრუნებაში ხედავს. ამიტომ იქ არ უნდა იყოს ისეთი განცდა, რომ დევნილების დაბრუნებით აფხაზეთში ყველაფერი აირევა. აი, სწორედ აქ მოგვიწევს ცენტრალურ ხელისუფლებასთან ერთად ძალიან სერიოზული და ფაქიზი მუშაობა.

_ როგორ აპირებთ ახალ პრემიერთან მუშაობას?

_ მე ბატონ ირაკლი ღარიბაშვილთან ჯერ არ მქონია შეხვედრა. ალბათ, უახლოეს მომავალში ეს შეხვედრა შედგება. რა თქმა უნდა, დიდი სურვილი მაქვს გავაცნო ჩვენი სამომავლო გეგმები და ვესაუბრო იმ რეფორმების შესახებ, რომლის განხორციელებასაც ვაპირებთ. მთავრობის დამტკიცებისას, პარლამენტში საბოლოო გამოსვლისას პრემიერ-მინიტრმა დიდი დრო დაუთმო დევნილთა პრობლემებს და მათი მოწესრიგების გზებს. ეს დიდი იმედია ჩვენთვის. აქვე ისიც მინდა ვთქვა, რომ სწორედ მთავრობასთან კოორდინირებულად მუშაობის შედეგია ჩვენი დღევანდელი მოკრძალებილი მიღწევები. იმასაც დავამატებ, რომ აფხაზეთის მთავრობა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის, მთავრობის, პრეზიდენტისა და პარლამენტის მხარდაჭერის გარეშე სრულფასოვნად ვერ შეძლებს ფუნქციონირებას. ეს მრავალი წლის გამოცდილებამ კარგად დაგვანახა.

_ ახალი ხელისუფლების მოსვლასთან ერთად თქვენი მთავრობის ბიუჯეტი თუ შეიცვალა?

_ ჩვენ ცენტრალური ბიუჯეტიდან ვფინანსდებით, რომლის მნიშვნელოვანი ნაწილი ადმინისტრაციულ ხარჯებს ფარავს. ამაში იგულისხმება ხელფასები, მივლინებები, სხვა აუცილებელი ადმინისტრაციული ხარჯები და, რაღა თქმა უნდა, დევნილთა ფულადი კომპენსაცია. ზოგს - ასი, ზოგს - ორასი ლარით ვეხმარებით. ეს ძალიან მცირე დახმარებაა, მაგრამ რეფორმების მიმდინარეობის კვლდაკვალ, ვფიქრობთ ფულადი კომპენსაციების გაზრდასაც, რაც უწინარესად გარკვეული ეკონომიის ხარჯზე შეიძლება მოხერხდეს. ვაპირებთ სრულიად შეუწყნარებელ, ბიუროკრატიულ მიდგომასთან შებრძოლებასაც. მაგალითად, როდესაც დევნილის მდგომარეობაში მყოფ ადამიანს სამინისტროდან სამინისტროში უხდება სიარული, რომ ეს მცირედი დახმარება მიიღოს, დახმარების მიღების პროცესი უსასრულოდ ჭიანურდება. ადამიანიც, ბუნებრივია, თავს დამცირებულად და აბუჩად აგდებულად მიიჩნევს.

განათლების საკითხებში სხვა ცვლილებებთან ერთად გამოვყოფდი სტუდენტთა წახალისების ფონდის ჩამოყალიბების იდეას. უკვე გამონახული გვაქვს საშუალებები და ფინანსური რესურსები დევნილი სტუდენტებისთვის ევროპის სხვადასხვა ქალაქებში გასაგზავნად, განათლების მიღების მიზნით. თავდაპირველად შევარჩიეთ ის ქალაქები, სადაც სწავლება არ არის ძვირი და მიუწვდომელი. მაგალითად, შვედეთსა და ფინეთში. თანაც შეირჩევა ის სპეციალობები, რომლებიც მოთხოვნადია ჩვენს ქვეყანაში და მათ შემდგომ დასაქმებას პრობლემას არ შეუქმნის. ჩვენ ვაფინანსებთ ასევე აფხაზეთის კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის დრამატულ თეატრს, საბავშვო თეატრ - „თეთრ ტალღას", აფხაზეთის სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო ანსამბლს, აფხაზეთის კაპელას, ყველაფერი ეს აფხაზეთის კულტურული მემკვიდრეობის ნაწილია, რომელთა ხელსეწყობა არა მარტო აფხაზეთის მთავრობის, არამედ ყოველი ჩვენგანის ვალიცაა, ჩვენი ბიუჯეტიდან დევნილ მოსახლეობისათვის ასევე ვაფინანსებთ ჯანდაცვისა და განათლების სხვადასხვა პროექტებსა და პროგრამებს, რომელთა ჩამოთვლაც, ვფიქრობ,შორს წაგვიყვანს.

_ დევნილების საცხოვრებელი ფართით დაკმაყოფილების მიუხედავად, ბევრი ისევ მის გარეშე რჩება. რაიმე სიახლე ხომ არ იგეგმება ამ მიმართელებით?

_ ბინების განაწილების პროცესი არ არის ჩვენი მთავრობის პრეროგატივა. ამ საკითხს ცენტრალური ხელისუფლება განაგებს. ჩვენი მოვალეობაა, ხელისუფლებას მივაწოდოთ ჩვენს ხელთ არსებული ინფორმცია დევნილთა სოციალური მდგომარეობის შესახებ. შერჩევის კრიტერიუმები კი დევნილთა სამინისტროს აქვს შემუშავებული.

_ თუ იგრძნობა აფხაზეთის თვითაღიარებული ხელისუფლების მესვეურთაგან დაინტერესება ითანამშრომლონ საქართველოს ახალ ხელისუფლებასთან და თქვენ როგორ გამოიყენებთ იმ კონტაქტებს, რომელიც აფხაზებთან გაქვთ?

_ აფხაზეთში ძალიან დიდი ყურადღებით აკვირდებიან საქართველოში მიმდინარე პროცესებს. ჩვენ ყველანი ვხედავთ, როგორ მძლავრად იკიდებს ფეხს აფხაზეთში რუსული პოლიტიკა, რაც აფხაზების დიდ აღფრთოვანებას არ იწვევს. მათ აქვთ საკუთარი ინტერესები, რომელსაც არავითარი საერთო არა აქვს რუსების დაუოკებელ მიდრეკილებასთან, ყველა და ყველაფერი აკონტროლოს.

რაც შეეხება კონტაქტებს, 10 წელია, ვინარჩუნებთ ამ ურთიერთობებს ოფიციალურ, თუ არაოფიციალურ დონეზე. თუ თავის ქებაში არ ჩამომერთმევა, იმის თქმაც შემიძლია, რომ ჩემი დანიშვნამ თანამდებობაზე აფხაზებმა პოზიტიურად აღიქვეს. ეს თავად მითხრეს ჩვენი ბოლო შეხვედრისას. არ მინდა, ვინმემ ისე გაიგოს, რომ ხვალ გარღვევა მოხდება ჩვენს ურთიერთობებში. მაგრამ დღეს იმის საშუალება მაინც არის, რომ ბრაზისა და ბოღმის გარეშე ვისაუბროთ მტკივნეულ საკითხებზე და ერთმანეთს მოვუსმინოთ. წვეთი ქვას ხვრეტს. ამიტომ, ამ ეტაპზე ის უნდა შევინარჩუნოთ, რაც გვაქვს და მოთმინებით და რუდუნებით მივაღწიოთ იმას, რაც ორივე მხარისთვისაა მისაღებიც და სასარგებლოც.

_ ჟენევის მოლაპარაკებებთან დაკავშირებით რას გვეტყვით?

_ მე ჟენევის 24-ე და25-ე რაუნდში მივიღე მონაწილეობა. სიტუაცია არ არის მარტივი.

არც მოლოდინი იყო სხვაგვარი. დღეისთვის იმის თქმა შემიძლია, რომ რაიმე განსაკუთრებული და საეტაპო კონფლიქტის მოწესრიგების საკითხებში არ მომხდარა. მაგრამ იმედს მაძლევს ის, რომ განწყობა დადებითია. გაღიზიანება და ნეგატიური ფონი ჟენევის შეხვედრებს აღარ ახლავს თან. რა თქმა უნდა, პრინციპული და ცხარე საუბარი მიმდინარეობს, მაგრამ ეს თანმდევი პროცესია და მოლაპარაკებას არ აფერხებს. ჩვენ ვუფრთხილდებით ჟენევის ფორმატს, ვინაიდან დღეისათვის ეს ერთადერთი საერთაშორისო ფორმატია, რომელიც აფხაზებთან შეხვედრის და მოლაპარაკების საშუალებას გვაძლევს. გასაგებია, რომ ეს არ არის დიდი ნუგეში აფხაზეთიდან იძულებით დევნილთათვის, მაგრამ თუ ისტორიასაც გადავხედავთ, ასე იწყებოდა ის, რისი იმედიც არავის ჰქონდა, მაგრამ ყველაფერი სხვაგვარად მოხდა. ამიტომ ვეთანხმები იმას, ვინც თქვა: "არასოდეს თქვა არასოდეს".

_ გალში პასპორტების ჩამორთმევასთან დაკავშირებით რა ინფორმაციას ფლობთ?

_ საუბარია 25-26 ათას ადამიანზე, რომლებსაც აღებული აქვთ აფხაზური პასპორტი. ეს ის ხალხია, რომლებიც ცხოვრობენ გალის საზღვრისპირა სოფლებში და დღევანდელი დაყოფით ეკუთვნის ოჩამჩირეს და ტყვარჩელს. სადღაც 300-დან 500-მდე პასპორტი მიიჩნიეს უკანონოდ გაცემულად. ეს უფრო კონიუნქტურაა, რომელსაც ლაკობა უჭერს მხარს და გაუცნობიერებელი გამოთქმებითაც საქმეს ართულებს. ის სხვა პოლიტიკოსების თამაშს უფროა აყოლილი, რომელიც პირადად მას სასიკეთოს არაფერს მოუტანს.

აფხაზ პოლიტიკოსებს მიაჩნიათ, რომ გალის მოსახლეობის მიმართ ასეთი შერჩევითი დამოკიდებულება თვითონ აფხაზებს არ აძლევს ხელს. ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ სიტუაცია დალაგდება და ქართველებისადმი ჯანსაღი დამოკიდებულება კვლავ აღდგება.

_ თქვენ როგორ ფიქრობთ, რა შეიძლება გააკეთოს თითოეულმა ქართველმა, რომ აფხაზებსა და ჩვენს შორის არსებული უფსკრული აღმოიფხვრას. როგორ უნდა მიეცეს განვითარება ჩვენს ურთიერთობებს?

_ ის გეზი, რაც აღებული აქვს საქართველოს მთავრობას, რომ არ შეეცდება კონფლიქტის ძალისმიერი მეთოდებით გადაწყვეტას, ეს არის მთავარი მესიჯი აფხაზებისთვის. მთავარია, აფხაზეთმა და სოხუმმა დაიჯეროს, რომ საქართველოს მხრიდან მათ არ ემუქრებათ საფრთხე, რომ საქართველო მათ მიმართ არის კეთილგანწყობილი, რომ თითოეული ქართველი ასეთი განწყობით ცხოვრობს. ამის დანახვა და მოსმენა აფხაზებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ამიტომ, ძალიან ფაქიზი დამოკიდებულება გვმართებს. ჩვენ ერთად გვიცხოვრია, კეთილი საქმეები გვიკეთებია. მათთან ერთად ხომ ბევრჯერ გვიბრძოლია და დაგვიღვრია სისხლი ჩვენი სამშობლოსთვის. საერთო სამშობლო დაგვიცავს. ბუნებით ოპტიმისტი ვარ და მჯერა,რომ ამგვარი თანაცხოვრების ტრადიციის აღდგენა აბსოლუტურად შესაძლებელია.

ცისანა შერგილაშვილი
„გურიაNEWS"

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია სტუმრად მედია-კავშირ „ობიექტივის" ეთერში.

წამყვანი: ჭანიშვილი ნანი.

NEWS.GE

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ვახტანგ ყოლბაია მიიჩნევს, რომ ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის დასარეგულირებლად, გალი ახალი სამშვიდობო ინიციატივების რეალიზაციის საცდელი პოლიგონი  უნდა გახდეს.

"მე დარწმუნებული ვარ, რომ გალი, ზუგდიდი და რუხი უნდა გახდნენ სამშვიდობო პროცესის ცენტრი. ამის შესაძლებლობები გალში, სამურზაყანოში და რუხში არის. ამ შესაძლებლობით სარგებლობდნენ ჩვენი წინაპრები, უფროსი თაობის წერმომადგენლები ძველ საუკუნეებში. ამიტომ წინდაუხედაობა და შეცდომა იქნება, რომ არ გამოვიყენოთ არ მხოლოდ გეოგრაფიული მდებარეობა, არამედ ის ისტორიული ტრადიცია, რომელიც იყო სამურზაყანოში და საბედიანოში. ეს პოტენციალი არ არის გამოყენებული იმიტომ, რომ მისი შესაძლებლობლები არ არის ბოლომდე შესწავლილი. ამასთან დაკავშირებით ჩვენ გვაქვს საინტერესო წინადადებები, რომლებსაც მთავრობის წევრები სულ მალე გაეცნობიან", - განაცხადა ყოლბაიამ.

მისი თქმით, აფხაზეთში ლტოლვილების დაბრუნება რთული პროცესი იქნებოდა იმ შემთხვევაშიც, იქ რუსული ჯარი რომ არ იდგეს.

"რუსული ჯარიც რომ არ იყოს აფხაზეთში, ტექნიკური საკითხები, რომელიც თან ახლავს ლტოლვილების დაბრუნების პროცესს, იმდენად რთულია, რომ ამისთვის დაგვჭირდება საკმაოდ დიდი დრო. ამიტომ არ უნდა ვიჩქაროთ. დავიწყოთ დიალოგი უშუალოდ აფხაზურ მხარესთან. მაგრამ არ უნდა დაგვავიწყდეს ისიც, რომ სანამ არ მოხდება რუსეთსა და საქართველოს შორის უმაღლეს დონეზე, პირველი პირების შეხვედრა, სერიოზულ გარღვევას პროცესში არ უნდა ველოდეთ.

ეს, რა თქმა უნდა, ხვალ და ზეგ, სპონტანურად ვერ მოხდება. მას უნდა მომზადება, სალაპარაკო თემების აპრობაცია. პირდაპირ მიხვიდე და ხისტად დაიწყო იმაზე საუბარი, რაც აპრიორი უფსკრულში გადაგჩეხავს, ეს არარეალურია. რამოდენიმე თვეა, მუშაობს პრემიერის სპეციალური წარმომადგენელი რუსეთთან ურთიერთობაში, არის ჟენევის ფორმატი. მოლაპარაკება ყოველთვის უკეთესია, ვიდრე დაულაპარაკებლობა", - აღნიშნავს ყოლბაია.

აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობაში მიმდინარე რეორგანიზაციის დეტალებზე, სტრუქტურის ახალი ხელმძღვანელობის მიერ განხორიელებულ და დაგეგმილ პროექტებზე, ასევე ოკუპირებული აფხაზეთის ტერიტორიაზე მცხოვრებ მოსახლეობასთან ჩატეხილი ხიდის აღდგენის და ურთიერთობის დათბობის პერსპექტივებზე "ჯი-ეიჩ-ენი" აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელს ვახტანგ ყოლბაიას ესაუბრა.

- ცოტა ხნის წინ აფხაზეთის მთავრობაში გარკვეული რეგორგანიზაცია ჩატარდა. რა მოიცვა ამ პროცესმა და რამდენად უმტკივნეულოდ მოხდა რიგ სტრუქტურათა შერწყმა თუ ლიკვიდაცია?

- გაერთიანდა ორი სამინისტრო - ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო და იქ შეიქმნება ერთი სამინისტრო. ასევე, შეიკვეცა ზემო აფხაზეთის საკითხებში მინისტრის აპარატი, ასევე სერიოზულ რეორგანიზაციას აპირებს რიგი სამინისტროებისა. ახლა კონკრეტულად არ მინდა საუბარი რომელ სამინისტროებს შეეხება რეორგანიზაციის მორიგი ეტაპი, მაგრამ დანამდვილებით შემიძლია თქმა, რომ ეს აუცილებლად იქნება და ვაპირებთ უახლოეს პერიოდში. ამას აქვს გარკვეული იურიდიული პროცედურები, კანონით დადგენილი ვადები და უკანონოდ არაფრის გაკეთებას არ მოვახდენთ. შემცირებები და ოპტიმიზაცია არ ნიშნავს, რომ ჩვენ დიდი რაოდენობის ხალხს შევეხებით. ჩვენ ვცდილობთ ადამიანებს დავეხმაროთ თავიანთი შესაძლებლობები მაქსიმალურად გამოიყენონ და ამისთვის ვეძებთ ახალ სამუშაო ადგილებს, ეს გამოგვდის და ამაზე მუშაობას და ფიქრს მომავალშიც გავაგრძელებთ. მაგალითად, დავდეთ ხელშეკრულება ერთ-ერთ ბანკთანაც, რომელიც წლის განმავლობაში 50 სამუშაო ადგილის გამონახვას გვპირდება, ასევე სოფლის მეურნეობის მიმართულებითაც ვცდილობთ შევქმნათ ახალი სამუშაო ადგილები.

- როდესაც თქვენ ახალი მინისტრთა კაბინეტი წარადგინეთ, აფხაზეთის განათლების და კულტურის მინისტრმა დიმა ჯაიანმა განაცხადა, რომ იგეგმება მისდამი დაქვემდებარებული უწყების ორ სამინისტროდ გაყოფა და ცალკე აფხაზეთის განათლების სამინისტროს ფუნქციონირება და ცალკე აფხაზეთის კულტურის სამინისტროს ფუნქციონირება. რეალურად გეგმავთ თუ არა მსგავსი ცვლილების განხორციელებას იმ ფონზე, როდესაც საუბარია მასშტაბურ რეორგანიზაციაზე და აფხაზეთის მთავრობის სტრუქტურების რაოდენობის მინიმუმამდე დაყვანაზე?

- იყო ასეთი მოსაზრება, მეც მოვისმინე ბატონი დიმას განცხადება ამასთან დაკავშირებით, მაგრამ ეს არ არის იოლი თემა იმ ფონზე, როდესაც ჩვენ რეორგანიზაციას ვაკეთებთ. არ გვინდა ისეთნაირად წარმოვჩინდეთ, რომ სადღაც რაღაცას ვამცირებთ და სადღაც რაღაცას გაყოფის შედეგად მეტად გავხდით. ეს საკითხი არ არის ჩემთვის უცხო, მაგრამ ამის თაობაზე რაიმე რეალური გადაწყვეტილების მიღებაზე საუბარი არ არის.

- ბოლო პერიოდში საკმაოდ აქტუალური საკითხია დევნილი მოსახლეობის წარმომადგენელთა ჯგუფების მიერ სხვადასხვა რეგიონებში გამართული საპროტესტო აქციები, მათი ძირითადი მოთხოვნაა აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს დაშლა და ისინი ასევე აღნიშნავენ, რომ აფხაზეთის საკანონმდებლო ორგანო სრულიად უუნარო სახელმწიფო ორგანოა, რომლის მუშაობაც ფორმალური და დევნილი მოსახლეობისთვის სრულიად უსარგებლოა. როგორ უპასუხებთ საზოგადოების ნაწილის ამ ბრალდებებს?

- მე შევხვდი დევნილთა წარმომადგენლებს, ვინც ამ საპროტესტო აქციებში მონაწილეობდა. ვიყავი ზუგდიდში, რამდენიმეჯერ შეხვედრა მქონდა თბილისშიც, უმაღლესი საბჭოს შენობის ფოიეში მსხდომ ხალხთან. რა თქმა უნდა, თემა მტკივნეულია, ახალი არ არის და არის გარკვეული გაუგებრობა ამ სტრუქტურასთან დაკავშირებით. ბევრს რა თქმა უნდა არ სიამოვნებს, რომ აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს შემადგენლობა, რომელიც 1990 წელს არის არჩეული, დღემდე მოღვაწეობს, მაგრამ ეს არის პოლიტიკური საკითხი და როდესაც მე ამ პროტესის გამომხატველ მოსახლეობასთან ვასუბრობდი, ვეუბნებოდი ამ საკითხის პოლიტიკური მნიშვნელობის შესახებ. ისინი გაგებით მოეკიდნენ ჩემს ნათქვამს, რომ რაღაცა შესაცვლელია, რომ ბევრ ადამიანს უნდა მიეცეს აქტიური მოქმედების საშუალება, რომ მათი შესძლებლობების გამოყენება და მაქსიმალურად რეალიზება იყოს შესაძლებელი რაღაც ფორმით, ამ ყველაფერს წყალი არ გაუვა. ამ თემაზე ბევრი ვისაუბრეთ, მათ მოთხოვნებს დავეთანხმე და კონკრეტული წინადადებებიც მოვისმინე თუ როგორ შეიძლება ვიმუშაოთ ჩვენ ერთობლივად - აფხაზეთის უმაღლესმა საბჭომ, მთავრობის წარმომადგენლებმა და ჩვენი დევნილი მოსახლეობის წარმომადგენლებმა, რომ შედეგიანი იყოს მუშაობა ცენტრალურ ხელისუფლებასთან კონსულტაციების გავლის შედეგად და მათი პოზიციების გათვალისწინებით. ამიტომ მე ვფიქრობ, რომ ჩვენ გარკვეულ შეთანხმებას მივაღწიეთ და ამ მიმართულებით მუშაობაბს დავიწყებთ.

- წმინდა პოლიტიკური თვალსაზრისით, რა საფრთხეებთანაა დაკავშირებული აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს არსებული შემადგენლობის დაშლა და დეპუტატების ხელახლა არჩევა, და რამდენად რეალურია მსგავსი რამის განხორციელება?

- მე საკითხის სიღრმეში არ მინდა შევიდე. აქ არის პოლიტიკური მომენტებიც, არის სამართლებრივი მომენტებიც და არის სუფთა ტექნიკური საკითხებიც. სამივე მათგანი იყრის თავს და არ მინდა ვინმესათვის გამაღიზიანებელი ფაქტორი იყოს, მაგრამ შეუძლებელი არაფერი არ არის. ქვეყნისათვის როგორ იქნება უკეთესი პოლიტიკურად, ასე ჩამოყალიბდეს უნდა ეს ხედვები და ამას არავინ უარყოფს. საჭიროა სახელმწიფოებრივი მიდგომები, რომლებიც ქვეუყანას წაადგება სამომავლოდ კონფლიქტის მოგვარების პროცესში და მეორე საკითხია როგორ შეიძლება დევნილთა წარმომადგენლების შესაძლებლობების გამოყენება იმ საერთო პოლიტიკურ ფონზე, რომელიც ქვეყანაში მიმდინარეობს. ახლოვდება ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები, აქ შეიძლება დაისვას საკითხი როგორ შეიძლება, რომ ჩვენი წარმოდადგენლობა შეიძლება იყოს წამროდგენილი ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში, სხვადასხვა შტოებში. სხვადასხვა პოლიტიკურ ძალებში და ასე შემდეგ. არის საკითხთა დიდი წრე, რომელიც ჩვენი დევნილი საზოგადოების აქტიურ ცხოვრებაში შეყვანას გულისხმობს და მეორე საკითხია, რამდენადაა პოლიტიკურად მიზანშეწონილი ესათუის გადაწყვეტილება.

- რაც შეეხება თქვენს სტატუსს, რამდენიმე თვეა მუშაობთ აფხაზეთის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებლის პოსტზე, თუმცა თანამდებობაზე ოფიციალურად ამ დრომდე არ დანიშნულხართ. თუ ფლობთ ინფორმაცია, როდის იგეგმება აფხაზეთის მთავრობის თავმჯდომარის დამტკიცება და რამდენად დასაშვებია მოვალეობის შემსრულებლის პოსტზე თქვენი მუშაობა განუსაზღვრელი ვადით?

- სიმართლე გითხრათ, არ ამ საკითხით არ დავინტერესებულვარ. აბსოლუტურად გულწრფელად გეუბნებით, რომ ჩემი დღევანდელი სტატუსი მე პრაქტკულად დაბრკოლებას არ მიქმნის ფუნქციების შესრულებაში. მე ყველა უფლება მომანიჭა აფხაზეთის უმაღლესმა საბჭომ. ამიტომ ჩემთვის ეს დიდი მნიშვნელობის საკითხი არ არის. რა თქმა უნდა, უფრო კარგი იქნებოდა ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით, რომ ვიყო დანიშნული ხელისუფლების რომელიმე შტოსთან შეთანხმებით, მაგრამ რეალობა ასეტია. ალბათ საჭიროა, საპრეზიდენტო არჩევნებთან დაკავშირებით საქართველოში მიმდინარე პროცესები დალაგდეს და ამის შემდეგ თვითონ ხელისუფლება გადაწყვეტს ამ საკითხს.

- რამდენიმე დღის წინ მონაწილეობა მიიღეთ ჟენევის მოლაპარაკებების მორიგ რაუნდში. ძირითადად რა საკითხები განიხილეთ, როგორია თქვენი განწყობა, იყო თუ არა პოზიტიური მესიჯები გაჟღერებული თქვენი თანამოსაუბრეების მხრიდან და ზოგადად როგორ შეფასებას მისცემდით ამ ბოლო შეხვედრას?

- ჩემი შთაბეჭდილება ისაა, რომ ოპონენტებს შორის არის განცხდა, რომ ამ ფორმატში შეხვედრები უნდა გაგრძელდეს და გაგრძელდეს მსჯელობა ამ დრომდე მოუგვარებელ საკითხებზე. კონკრეტული გადაწყვეტილებაც იქნა მიღებული, რომ პრევენციის მექანიზმებზე მომუშავე სპეციალური ჯგუფის ამუშავების ნება გამოხატეს თანამოსაუბრეებმა. ასევე, ძალიან რთულად, მაგრამ შესაძლოა ჩვენ შევძლოთ დევნილთა პრობლემებზე საუბრის წამოწყება. ეს იყო ძირითადი საკითხები. მე არ ვარ ძალიან სტაჟიანი მონაწილე ჟენევის მოლაპარაკებებისა, მეორედ ვმონაწილეობდი, მაგრამ პირველთან შედარებით გაუმჯობესებულად მეჩვენა განწყობა. ასევე, იყო ნათქვამი, რომ ერთმანეთის პრობლემების გვესმის, მაგრამ სხვადასხვანაირად ვხედავთ მათი გადაწყვეტის გზებს.

- როგორ გესახებათ აფხაზებთან საერთო ენის გამონახვის შესაძლებლობა და რამდენად რეალურად მიიჩნევთ ახლო პერსპექტივაში? თქვენ ასევე არაერთხელ აღნიშნეთ, რომ ამ მიმართულებით ყველაზე მძლავრი და ეფექტური ნაბიჯების გადადგმა სახალხო დიპლომატიის საშუალებით იქნება შესძლებელი. გაქვთ თუ არა დასახული კონკრეტული გეგმა აფხაზ ხალხთან ჩატეხილი ხიდის აღსადგენად?

- ძალიან კარგი შეკითხვაა. სახალხო დიპლომატიამ ოფიციალურ სტრუქტურებს ხელი უნდა შეუწყოს საკითხის ჩიხიდან გამოყვანაში. ეს რთულია, მაგრამ ყოველთვის ვამბობდი და ვიყავი მომხრე, რომ სახალხო დიპლომატია უფრო აქტიურად უნდა იყოს ჩართული ამ პროცესში. გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ამას რაღაც ფაქტორები უშლიდა ხელს, მაგრამ ვფიქრობ, რომ სახალხო დიპლომატია ერთ-ერთი მთავარი ფიგურანტი უნდა იყოს კონფლიქტის მოგვარების საქმეში.

- ნებისმიერი დევნილისთვის საინტერესო და აქტუალური საკითხია, რა პროგრამებს ახორციელებს და გეგმავს აფხაზეთის მთავრობა ამ ეტაქპზე. ფიქრობთ თუ არა ისეთი ტიპის პროექტების განხორციელებაზე, რომელიც ქვეყნის ნებისმიერ რეგიონში მცხოვრები დევნილისთვის ხელმისაწვდომი იქნება?

- საკმაოდ დატვირთული პერიოდი გვაქვს. ჩვენ დავდეთ ხელშეკრულება საადვოკატო ფირმასთან, რომელმაც თავის თავზე აიღო დევნილთა საადვოკატო მომსახურება ყოველგვარი ფინანსების გარეშე და ეს ფირმა ყველა მიმართულებით გაუწევს დახმარებას და რეკომენდაციას ნებიმიერ დევნილს სრულიად უსასყიდლოდ. ასევე, შევხვდით სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის წარმოდმადგენლებს, სადაც გაფორმდა მემომრანდუმი იმის შესახებ, რომ კურსდამთავრებულებს და დამამთავრებელი კურსის სტუდენტებს,რომლებიც დევნილები არიან, მივცემთ შესაძლებლობას სტაჟირება გაიარონ ჩვენს სტრუქტურებში და გაეცნონ სახელმწიფო უწყების საქმინობის სპეციფიკას. ჩვენ ასევე გავაფორმეთ მემორნადუმი ერთ-ერთ ძლიერ ბანკთან და მივიღეთ გარანტია, რომ ეს ბანკი ყოველწლიურად სამსახურში მიიღებს 50 კურსდამთავრებულ დევნილს და 300-მდე დევნილს შესაძლებლობას მისცემს მათთან სტაჟირების გავლისა. ჩენ დავგეგმეთ შეხვედრები საქაღთველოს მთავრობის წევრებთანაც, დევნილთა მინისტრ დავით დარახველიძესთან, ჯანდაცვის მინისტრ დავით სერგეენკოსთან და რეგიონული განვითარების მინისტრ დავით ნარმანიასთან. ამის შედეგი კი ისაა, რომ ფედერალურ სამსახურებთან და სამინისტროებთან უკვე თანამშრომლობენ ჩვენი, აფხაზეთის სტრუქტურების წარმომადგენ;ლები და ჩართულები არიან კონკრეტული პროექტების შემუშავებაში, დაევალათ დევნილთა სოციალური პრობლემების მოგვარებასა თუ მათი ყოველდღირი ყოფის გაუმჯობესებაზე ორიენტირებული კონკრეტული პროექტების პრეზენტაცია და ასე შემდეგ. საკმაოდ ამბიციური პროექტები აქვთ ჩვენს ახალგაზრდა მინისტრებს, საკმაოდ განათლებული ხალხი არიან და მათი პროფესიონალიზმი რომ დაინახეს ფედერალურმა მინისტრებმა, იმიტომ მიიწვიეს ისინი თავიანთ კომისიებში სამუშაოდ და სწორედ ამიტომ დამყარდა სამუშაო რეჟიმი. ამიტომ, ეს ამბიციები ჩვენ გვაქვს და ამ ამბიციებს ბოლომდე მივიყვანთ, რადგან საქართველოს დევნილ მოსალხეობას მივცეთ საშუალება უფრო კტრიტიკულად შეგვაფასონ, მეტი მოგვთხოვონ აფხაზეთის მთავრობას და ამით მათთან უფრო ახლოს ყოფნის მოტივაცია მოგვეცემა.

გიორგი ხუხია
"ჯი-ეიჩ-ენი"

pirweli.com.ge

ვახტანგ ყოლბაია დარწმუნებულია, რომ სოხუმის მოსახლეობა ევროკავშირთან დაახლოების წინააღმდეგი არ არის – ამის შესახებ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელმა ვახტანგ ყოლბაიამ "მეორე არხის" ეთერში თოქ-შოუ "არგუმენტების დროში" განაცხადა.

"დარწუნებული ვარ, სოხუმში მოსახლეობა ევროკავშირთან დაახლოების წინააღმდეგი არ არის. მათ გაცნობიერებული აქვთ ამ დაახლოების სიკეთე, მაგრამ რუსეთის ფაქტორი მათთვის ჯერ კიდევ მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. ეს რეალობაა, რომელსაც ვერ გაურბიან. თუ პროცესმა წინ წაიწია, ამას უკვე სერიოზული შედეგი შეიძლება მოჰყვეს. მართალია, ბუნებით ოპტიმისტი ვარ, მაგრამ ისეთი შთაბეჭდილება მექმნება, თითქოს რუსეთი რაღაცის მოლოდინშია. შეუძლებელია იმის არდანახვაც, რომ დასავლეთის მოქმედება რუსეთის პოზიციის შერბილებისკენაა მიმართული, ეს კი პირდაპირ კავშირშია საქართველოს მიერ ევროკავშირთან პარაფირების და მომავალში ასოცირების დოკუმენტის გაფორმების პროცესთან. აქვე ისიც მინდა, აღვნიშნო, რომ ბატონი ნორლანდისა და გერმანიის მხარის მიერ კონფლიქტებთან დაკავშირებით სულ ახლახანს გაკეთებული განცხადებები სწორედ ამ საკითხებს უკავშირდება. ვფიქრობ, რომ დასავლეთი მაქსიმალურად შეეცდება, შეუნარჩუნოს საქართველოს დღევანდელი პოზიციები," - განაცხადა ყოლბაიამ. 

ნათია რთველიაშვილი